2.abdülhamid döneminde değil, yavuz sultan selim döneminde temelleri atılan fakat günümüzü hesaba katarsak dahi teoride kalmış bir fikirdir. avrupa'daki hristiyan birliğine karşı bir birlik kurmak ve yayılımcı islam politikasının hızını arttırmak ilk amaç olarak görülmüştür. sonuçta halifeliği elinde bulunduran bir osmanlı ve o halifenin yani yavuz sultan selim'in ağzından çıkacak her sözü fetva olarak kabul edebilecek milyonlarca kişi vardı topraklar üzrinde. neden başarılamadığının cevabı mantık üzerinden gidildiğinde askida kalan bir sorun olarak karşımıza çıkar hep. el kadar avrupada 1300'lü yıllardan beri var olan ve temizliği bizden öğrenen milletin bunu başarması da ayrı bir konu ya neyse..
