dali
(1904 - 1989)
sürrealizm resmin en önde gelen temsilcisi, ispanyol ressam.
"salvador dali'nin gizli yaşamı" adlı kendi yazdığı otobiyografisinde, çocukluğunda şiddetli isteri krizleri geçirdiğini, okulda öğrencileri kışkırtıp ayaklandırdığını, okuldan uzaklaştırılıdığını anlatır. hayatı boyunca olağan dışı tavırları ve gösterişçi yanıyla ününü sürdürdü.
dali'ye göre insan, "klinik paronaya" da olduğu gibi; gerçek bir düş dünyası yaratmalı, ama bunu yaparken de usun denetim altında tutulup iradenin bilinçli olarak bir süre askıya alındığını da unutmamalıydı. dali hem eserlerine hem yaşamına bu doğrultuda yön verir. 1936 londra uluslar arası gerçeküstücülük sergisine dalgıç kıyafeti ve yanında iki tazı ile katılması bunun göstergelerinden sadece biridir.
sürrealizmde düşüncenin herhangi bir mantık çizgisini izlemeden akmasını temel alan otomatizm kavramını benimseyerek diğer sürrealistlerden daha iyimser bir bakış açısıyla işleyerek buna eleştirel paranoya adını verip kendi tarzını ortaya koymuştur.
eserlerinde düşle gerçeği biribirinden ayırmak neredeyse imkansızdır. amacı günlük uğraşıları alaycı bir tavırla düşsel hale getirmektir.
italya gezisiyle barok akımın etkisi altına girer dali ve kendine özgü bir klasik arayışçılık içinde bulur kendini.
2. dünya savaşından sonra ise mistik anlayışa yönelse de sürrealist yapısı diri kalmıştır.
dali sadece ressam değildi. yazar, illüstratör, yapımcı, tasarımcı, desenci olarak ortaya koyduğu eserler dali'ye özgü özellikler taşır. şiire duyduğu ilgi tüm resimlerine gerçeküstücülük olarak yansır.
kültür adamı dense yerini hakkıyla alacak deyimle dali, çok okur, sonunda taşıp hayatının sonuna kadar yazar, dünya edebiyatının dev eserleri için illüstrasyonlar üretir diğer yandan kendi zamanının teknolojisinin ikonografisi üzerine çalışır. tüm bunların sonucunda kişisel dünyası, düşünceleri ve gelişimi illüstrasyonlarına yansır. kısaca gerçeklikle efsane birleşir.
bu kadar sıradışı yaşayabilen dali özel hayatında son derece kararlı bir çizgi çiziyor. 25 yaşında iken karşılaştığı ünlü bir şair, paul elaurd'un karısı, 1894 doğumlu, gizemli ve sezgileri çok kuvvetli olan gala'ya aşık olur ve "gizemli yaşam" da gala için şöyle yazar: "benim gradiva'm olacaktı; beni geliştirmek, karım olmak onun kaderinde yazılıydı." 28 yıllık beraberliğin ardından dini nikahla evlenirler, gala 1982, dali 1989'da hayata veda ederler.
notumsu: "mükemmelden korkmayın; nasıl olsa ona ulaşamayacaksınız" düşüncesiyle yelkenini kabartırken, "gerçek bir ressam en sıradan şeyler karşısında, en sıradışı fikirleri üretebilen kişidir." diyerek rotasını belirlemiş, her bir eserinde de "hırs olmayınca, zeka kanatsız bir kuştur." sözünü dillendirmiştir.
"sistemli olarak kargaşa yaratmak gerekir, yaratıcılık böyle özgürleşir. yaşamı yaratan çelişkidir." sözüyle sanatla uğraşanlar dışında hayatla uğraşanlara (!) da bir ip ucu vermektedir.
notumsu; bakıp geçemediğim resimlerin beynimde hareketlenmeye sebep olurken, kendine özgünlüğünü yaratıp farklı olmanın farkındalığının keyfiyle yaşayabilmen noktasında, seni tanımaktan memnun oldum dali.
