Lomax*, içinde bulunduğu durumu anlayıp Milton* ile konuşmaya başladığı final bölümünde şunu sorar:
-Neden hukuk?(filmi tarihin başlangıcından, isa'dan ve tanrıdan, cennetten ve cehennemden sıyıran ve günümüze bağlayan
soru)
-Çünkü hukuk evlat, bizi her işe sokuyor.
Sahne arkası için en geçerli geçiş kartı.
Yeni ruhban sınıfı, bebeğim.
Hukuk okullarında, dünyada dolanan avukatların tümünden daha fazla öğrenci var, biliyor musun?
Dünyaya yayılıyoruz!
bu diyalog, filmin neden avukat ve adalet metaphorlarını kullanarak bişeyleri anlatmaya çalıştığını oldukça iyi açıklıyor sanırım.
adalet kavramı doğduğu günden bu yana asla değişmedi. hakkaniyet ölçüsünün insan beyninde ve dogma tabanlı ahlak anlayışında değişmesi imkansızdır.(tabii ki milton kadar güce sahip olup onun kadar arkasında durabileceğiniz günahlara hükmetmiyorsanız.) ancak, adaletin her zaman doğru için kullanıldığını düşünmek saçmalıktır da. uygun ellerde ahlaki düzen değiştirilmeye müsaittir. ancak bu boşluk ile mevcut kuralların sorgulanmasına ve değiştirilmesine fırsat bulunulabilir. ve sonunda insan kendinden önce gelenlerin koyduğu yasaları mutasyona uğratarak kendi çemberi içinde rahat hareket edebileceği bir ortamı yaratabilir. zaten bunu başarmıştır da. çünkü kendi varlığı ve düşünce sistemi içindeki değişim kaçınılmaz olduğu sürece buna mecburdur. nasıl doğa yasalarının günümüz için de uygulanırlığı olmasına rağmen geçerliliği kalmadıysa, bir gün mevcut dini ve ahlaki kuralların da geçerliliğinin kalmaması olasıdır.
film, tanrı olgusunu ve insanı dibine vura vura irdelemekle kalmayıp din ve ahlak düzeniyle paralel seyreden ve dünyanın yeni dininin hukuk olduğunu ve onun nasılda değişmeye müsait olduğunu bizlere göstererek uçlarda geziniyor.
Andrew Neiderman bu romanı yazarken ne tip bir haz aldı bilmiyorum lakin ben alpaçino'nun yerinde olup milton karakterini canlandırma şansına sahip olsaydım ağzım köpürerek nirvanaya koşardım sanırım. böyle bir filmin ve anlatımın yapılabilmesi bile insan zekasının ve anlayış gücünün ne denli harika yönleri olduğunu gösteriyor.
ha bir de şunu söylemeden geçmiyim; ben olsam o kadar laga luga yapmadan other side'a geçmiştim çoktan. denyo kafasına sıktı. hasta mıdır nedir çocuk?
