sergüzeşt, farsça kökenli ve "macera" anlamına gelen bir kelimedir.
sami paşazade sezai'nin sergüzeşt'inde de, kafkasyalı bir köle olan dilber'in hayatı, yaşam mücadelesi konu alınır. rüzgârın üflediği bir yaprak bir yandan öbür yana savrulan dilber, bu yaşam mücadelesinde çokça acı çeker, canı yanar ve bu verdiği mücadele ile okurlara büyük ders verir. köle olduğu için herkesin onu küçümsemesinden tutun, aşk acısından vicdan azabına kadar vecanın her türlüsünü çeken bir kızdır dilber. kitabın yüz küsür sayfa olduğuna bakmayın, insanı öyle bir içine çekiyor ki; sayfaların arasına ruhunuz karışıyor gibi.
uzun bir kitap değildi, belki üç yüz beş yüz sayfası yoktu ama kısa ve öz haliyle insanları etkileyebilir. evet, gönül isterdi ki daha uzun ve kapsamlı olsun... çünkü o kadar güzel bir kitaptı ki, hiç bitmesin istedim. o kadacık sayfasına rağmen bir şeyler katabiliyorsa şayet, o kitaba kitap diyebiliriz. çünkü gerçek yazarlar altı yüz-yedi yüz sayfa yazınca yazar olmazlar. varsın yazdıkları sadece elli sayfa olsun, eğer insanların ruhuna girebiliyorsa başarılıdır.
