ortaya atılan her tez tartışılmaya, doğrulanıp veya yanlışlanarak alternatifinin üretilmesine ihtiyacı vardır. bilim de bu şekilde ilerlemektedir.
atatürk'ün "desteklediği" bu tezler için de aynı durum geçerlidir. atatürk araştırılmasını söylemiştir. etrafındaki tarihçiler de bu araştırmayı yapmışlardır ki bazı durumlarda atatürk'e yaranmak için sırf onun hoşuna gidebilir diye gerçek dışı düşünceler de ortaya atılmıştır. bunun en güzel örneği de birinci türk tarih kongresi ve türk tarih tezidir. türk tarih kurumu tarafından bu kongre kitap olarak basılmıştır. cüzi bir fiyatla da satılmaktaydı.
teoriler günümüz koşullarına göre saçma olabilir. fakat yapılan en büyük hata da budur ki günümüzden o güne bakarak konuşmaktır. dönemin şartlarına göre düşünerek konuşmak gerekir. aslında bu tarz teoriler dünyanın her yerinde vardır. bunun da nedeni 19. yüzyıl sonrasında ortaya çıkan ve halkların kendi geçmişlerini en geriye götürme düşüncesidir. ilber hoca bunu çok güzel bir şekilde açıklamaktadır: "egemen ulusların egemenlik kaynaklarını, esir ulusların ise özledikleri özgürlüklerinin gereğini ve haklılığını tarihlerinin ihtişamı ve o şanlı tarihin kendilerine verdiği misyonla" hareket etme istekleridir. tarih tezi de böyle ortaya çıkmıştır.
tuncer baykara'nın o dönemki tarihçilere bir nevi taş atarak atatürk'ün hoşuna gidecek fikirlerden çok gerçekleri söyleselerdi daha olumlu sonuçlar alınabileceğini söylemektedir.
işin özü, günümüzde saçma da geliyor olsa teoriler bilimi ilerletmektedir. o yüzden atatürk veya bir başkasını, başka bir teoriyi eleştirmeden önce, o günün koşullarını göz önüne almakta ve ona göre "düşünerek" fikir üretmekte yarar vardır.
