Babasının 1839 yılındaki vefatı üzerine, henüz 17 yaşında iken Osmanlı tahtına oturdu. Saltanatının henüz dördüncü ayında ilân ettiği Gülhane Hatt-ı Hümayunu sebebiyle Tanzimat Dönemi padişahı olarak şöhret bulmuştur.
Padişah ikinci Mahmud, ölüm döşeğinde iken, Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanmış olan Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Osmanlı kuvvetlerini Nizip’te yenilgiye uğratmıştı. Padişah Abdülmecid böyle karmaşık bir ortamda tahta çıktı. Mısır Sorunu, Rus donanmasının Hünkâr iskelesi Antlaşmasına uyarak istanbul’a gelmesi üzerine bir Avrupa sorunu haline geldi.
Başta ingiltere, Avusturya, Prusya ve Rusya olmak üzere Avrupalı devletler Osmanlı Devleti ile Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa arasındaki Mısır sorununu çözmek için bir konferans düzenlediler. Avrupa Devletleri, Mısır’da güçlü bir yönetim istemiyorlardı. Kavalalı Mehmed Ali Paşa’ya karşı Osmanlı Devleti’nin tarafını tuttular ve bu ortamda Londra Sözleşmesi imzalandı (1840).
Buna göre; Mısır Osmanlı Devleti’ne bağlı kalacak, ancak yönetimi Mehmed Ali Paşa ve oğulları yürütmeye devam edecekti.
1853 yılında yapılan dolmabahçe sarayı'nı yaptırmıştır. kendi döneminde birçok köprü ve cami de yaptırmıştır.
25 Haziran 1861 tarihinde, 39 yaşında iken babası gibi veremden dolayı vefat eden Padişah Abdülmecid, Yavuz Sultan Selim’in türbesi yanındaki mezarına defnedildi. Kendisinden sonra kardeşi Padişah Abdülaziz tahtta çıktı.
