Tez + anitez = sentez şeklinde formülize edilebilen bir yöntemdir. osmanlıda ise "barika i hakikat müsademei efkarla olur" şeklinde yani "hakikat kıvılcımı fikirlerin çarpışmasıyla olur" fomülize edilmiştir. ilk sistemli hale getiren hegel, ünlü yapan ise marxtır.
