kuantum fiziği dahilinde kuantum dalgalanma (veya kuantum çalkalanma, quantum fluctuation), uzayın belli birnoktasında, werner heisenberg'ün tanımladığı belirsizlik ilkesi dahilinde, enerji miktarındaki geçici değişmedir. bu olay, enerji korunumu ilkesinin ihlal edilebileceğini göstermektedir. ancak bu ihlal; sadece çok küçük zaman aralıklarında olabilmektedir. buna rağmen fizikçiler, bu ihlalin yapıldığı anda var olan koşullara bağlı olarak sürenin uzatılabileceğini ve hatta, evren'i yaratabilecek bir baloncuğun yoktan oluşup genişleyebileceğini ileri sürmektedir.
edit:bunun her türlü evren modeli için mümkün olduğunu
