din sadece kuruluş aşamasındayken kullanılan cihad politikası esnasında işe yaramıştır.daha sonradan halifeliğin osmanlı ya geçmesi üzerine yetkiler artmışsa da sadece politik güç artmıştır.bunun yanında din devletin çöküşündeki temel etkenlerden biridir.
osmanlı kuruluşta kurulduğu yer ve dönem şartları,gelişme döneminde avrupa daki dini politik çalkantıları iyi kullanması,gerileme döneminde ise diğer büyük devletlerin osmanlı yı paylaşamamsından dolayı ayakta kalmıştır fakat malesef ortaçağ da avrupa yı sallayan dini çalkantılardan ders alamamış,kendisi de aynı ölçüde etkilenmiştir...
