mutezile; islam itikadi mezheplerinden biri olup; "nas akıl ile çelişiyorsa, akıl seçilmelidir" düsturuyla özetlenebilmektedir. yani aklı, gelen ayetten üstün tutma eğilimindedir.
kendimi itikadi mezhep olarak ait gördüğüm maturidilik'e göre ise; "nas ile çelişmediği sürece aklı üstün tutma" felsefesini savunmaktadır. mukayesesini yapacak olursak, niçin bu mezhebi kendime yakın hissettiğimi şöyle açıklayabilirim: ayetlerin %80-90'ı, benim bilimsellik anlayışıma uymaktadır ve kainatta mucize diye nitelendirebileceğim olaylar bütünü, beni deizm'den ileri bir noktaya taşıyabilmektedir. yani, allah'ın varlığına, birliğine ve dünya veya kul ile olan, sınırları ayet ve peygamberlerle çizili ilişkisine bütünüyle inanıyorum. ayetleri büyük oranda akla yatkın bulma durumundayım, kalanı da yorum/tercüme veya bilgi eksikliği gibi nedenlerle merakımı uyandırıyordur ve bunun için bütünden şüphe duymam.. dolayısıyla, mutezile'nin epistemolojik üstünlük düşüncesiyle, yani mutlak bilgiye erişmişçesine aklı nas'tan üstün tutma iddiasına katılmam mümkün değildir.
maturidi mezhebinin mutezile ile uzun bir mücadele süreci vardır. maturidiliğin mutezile'ye bakış açısını detaylı olarak görmek için şu kaynağı tavsiye edebilirim: KOÇOĞLU, k.; MÂTURÎDÎ’NiN MUTEZiLEYE BAKIŞI, ANKARA ÜNiVERSiTESi SOSYAL BiLiMLER ENSTiTÜSÜ, yayınlanmış Doktora Tezi. Ankara, 2005.
