+Efendim, bu 4 kapı meselesini ben pek anlayamıyorum. Bana anlayabileceğim bir lisanla anlatır mısınız?
-Şimdi bak, karşı medresede dersini çalışan dört kişi var ve hepsi rahlelerine eğilmiş. Sen git bunların hepsinin ensesine bir şamar at, sonra gel sana anlatayım.
Öğrenci gidip birincinin ensesine bir tokatı yapıştırmış. Tokadı yiyen derhal ayağa kalkıp arkasını dönmüş ve daha kuvvetli bir tokatla Mevlananın öğrencisini yere yıkmış. Öğrenci dayağı yemiş, geri dönecek ama hocasına itaat de var. Yaradana güvenip ikinciye de bir tokat savurmuş. O da derhal ayağa kalkıp elini kaldırmış. Tam tokadı vuracakken vazgeçip yerine oturmuş. Öğrenci devam etmiş, üçüncüye de bir tokat atmış. Üçüncü şöyle bir kafasını çevirip baktıktan sonra çalışmasına devam etmiş. Dördüncü, tokadı yemesine rağmen hiç oralı bile olmadan çalışmasına devam etmiş.
Öğrenci olanları anlatınca mevlana cevaplamış.
+işte sana istediğin örnekler;
Birinci, şeriat kapısını geçmiş biriydi. Şeriatta kısasa kısas olduğu için tokadı yiyince kalktı, aynısını sana iade etti. ikinci, tarikat kapısındadır. Tokadı yiyince o da kalktı, tam tokadı iade edecekti ki tarikat öğretisinde verdiği söz aklına geldi. ''Sana kötülük yapana bile iyilik yap''. Onun için döndü, oturdu.
Üçüncü, marifet kapısına kadar gelmiştir. iyinin ve kötünün tek Yaradandan geldiğini bilir, inanır. Yaradan bu kötülüğe hangi iblisi alet etti diye merakından şöyle bir dönüp baktı.
Dördüncü, hakikat kapısını da geçmiştir. iyinin ve kötünün tek sahibi olduğunu ve aynı olduğunu bilir. Onun için dönüp bakmadı bile.
Mevlananın bu 4 kapı örneklendirmesi ne kadar yaşanmıştır bilinmez ama öğretiyi çok doğru anlatır. Esasen bektaşi öğretisi olan 'dört kapı' anlayışı üzerine barış manço da bir şarkı yapmış ve şarkı sonunda 'dört kapıdan geçemezsem geldiğim gibi giderim' diyerek ''nasıl doğup bu sınava girdiysek ölüp gideriz de'' demek istemiştir.
Şarkıdaki sözlere bakarsak barış manço 3 kapıdan geçmiş çünkü elindekiyle yetinmeyi biliyor ama henüz 4.kapıdan geçememiş birisi çünkü hâlâ olan bitenlerin nedeniyle ilgileniyor. 4.kapı olan hakikât kapısında nedenlerle ilgilenilmiyor ve barış manço bunu bildiği için ''geçemezsem geldiğim gibi giderim'' diyor.
Barış Manço çağımızın çok ötesinde bir insanmış gerçekten. Günümüzün Mevlanası.
