imam maturidi. türk asıllıdır. 853 de semerkantta doğmuş, 944 de yine semerkantta vefat etmiştir. itikatta mezhepte genel olarak türklerin ve çoğu hanefinin imamıdır.
öncelikle başta şunu ekleyelim. itikatta mezhep ikiye ayrılır. maturidilik ve eşarilik. maturidiler genel bağlamda türkler ve çoğu hanefiler olurken arap, kürt ve diğer bir çok etnisite, daha doğrusu hanefi mezhebi dışındaki sünniler ise genel olarak eşaridir.
toplumda insanlara mezhep sorusu sorulunca genelde amelde mezhep belirtilir. bu bağlamda toplumda son 500 yılda itikatta mezhep unutturulmuştur diyebiliriz. itikatte mezhebin nedir sorusuna cevap veremeyecek bir çok sünni var toplumda.
imam maturidi ekolü akılcı ve delilcidir. nakil ile birlikte aklı da gerektiği önemli noktaya koymuştur. pozitif bilimlere de ciddi bağlamda önem verir. bu bağlamda gelenekselcilerden ayrılır. sufilerin de önemli bir kesiminden ayrılır. kendisi allaha ulaşmada, ya da allahı tanımada insana aklının yeteceğini savunur.
osmanlı dönemine gelirsek maalesef ikinci yarısında özellikle maturidi ekolü unutturulmuştur. osmanlının medreselerinde ise bu ekol kaldırılmıştır. bu nedenle toplumda din konusunda zayıf alimler yetişmiş, pozitif bilimlere verilen önem azaltılmış, devlet sosyokültürel, ekonomik ve bilimsel açıdan gerilemiştir. toplumda falcılar, üfürükçüler, ehli keramet sayılan bir takım yalancılar türemiştir. bu bağlamda türkiye cumhuriyeti kurulduğunda laiklik ilkesinin gelmesinin temel sebebi de budur. dejenere olmuş toplumda eli öpülecek değerli bir alim dahi kalmamıştı. bir çok düzenbaz ve şarlatan türemişti. bu yüzden bir çok düzenbaz asıldı ama maalesef onların içinde gerçekten alim denecek şahsiyetler de bu cezalandırmaya kurban gitmiştir.
atatürk diyaneti kurduğunda bu kurumu maturidi öğretilerine göre temellendirmiştir. kendisi de akılcı ve delilci olduğu için bu konuya özen göstermesi gayet anlaşılır bir durum.
imam maturidi akılcıydı. kadercilik, mesihcilik ve mehdicilik, bir lokma bir hırkacılık,rüyacılık ona göre doğru olmayan şeylerdi. (yazar burada böyle şeylerin olup olmayacağını değil de bunların toplumda istismar edildiğini belirtmeyi bu paranteze eklemiştir, muhtemelen maturidinin kastettiği de budur)
