1. Dünya Savaşı'nda Osmanlı imparatorluğu'nun Rus imparatorluğu, daha sonra Britanya (Dunsterforce), Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Merkezi Hazar Diktatörlüğü ile karşı karşıya geldikleri cepheye verilen isimdir. Kafkasya Cephesi, savaş sırasında Doğu Anadolu içlerine kadar genişlemiş, Trabzon, Bitlis, Muş ve Van şehirlerine kadar yayılmıştır. Kara harbi, Karadeniz Bölgesinde bulunan Osmanlı imparatorluğu deniz gücü ve Rus donanması tarafından desteklenmiştir.
Kafkas cephesi, diğer adıyla doğu cephesi, 1914 yılında Rus ordusunun saldırması ile, Enver Paşa yönetiminde Rusya'ya karşı açılan bir cephedir. Osmanlıların açtığı ilk cephedir. Aynı zamanda ilk taarruz cephesidir. Osmanlılar Kafkas cephesinde Ruslarla savaşmıştır ve Almanların kışkırtması üzerine bu cephe açılmıştır. Rusların saldırısından sonra Osmanlı karşı saldırıya geçmiştir.
Bu cephede savaş Rus ordularının Osmanlının sınırlarını geçmesiyle başlamıştır. Enver Paşa yönetimindeki 150 bin kişilik Osmanlı ordusu Sarıkamış harekatını başlatmıştır.
Cephenin Açılma Nedenleri
Rus kuvvetlerinin büyük bir kısmını Kafkasya'da tutup doğuya kaydırılmasını sağlamak ve Orta Doğu ve iran petrollerini Rusya'ya karşı korumak
ingiltere'nin Hindistan ile ilişkilerini kesip o bölgedeki Müslümanları ingiltere'ye karşı kışkırtmak
Orta Asya ve Azerbaycan Türkleriyle birleşerek Rusya'ya saldırmak
Osmanlı'nın 1878 Berlin Antlaşmasıyla kaybetmiş olduğu, Kars, Ardahan, Batum'u geri almak istemesi
Osmanlının Başarısız Olmasının Nedenleri
Savaşın iyi idare edilememesi
Bölgedeki Ermenilerin Türk köylerine saldırması ve oradaki Türkleri katletmesi
Kış şartlarının ağır olması ve hastalıkların ortaya çıkması
Osmanlı ordusunda gerekli hazırlıkların olmaması
Bölgenin ulaşım açısından zor olması
Ruslar 1916 da karşı saldırıya geçtiler ve Erzurum, Bitlis, Muş, Erzincan, Trabzon ve Van'ı alarak işgal ettiler.
Bu bölgedeki Ermeniler de Ruslara yardım edip bu bölgedeki Türklere saldırdılar. Bu toprak kayıpları ve bölgedeki karışıklık yüzünden Osmanlı hükumeti bölgedeki Ermenileri çıkarıp başka bir güvenli bölgeye sevk etmek için 1915'te Tehcir Kanun'unu çıkardı. Bu kanun sayesinde Ermeniler Suriye ve Lübnan gibi bölgelere zorunlu göç ettirildiler. Bu sırada Tuğgeneral olarak görev yapan Mustafa Kemal, 16. kolordu komutanı olarak görev aldı ve bu bölgedeki başarılı olmuştur. Mustafa Kemal bu bölgede kaybedilen Muş ve Bitlis'i Ruslardan geri almıştır. Bu cephedeki savaş Rusya'da bir ihtilal çıkması nedeniyle sona ermiş ve Rusya'da Çarlık yıkılmıştır. Başa geçen Bolşevikler Osmanlı ile Bret-Litowsk Anlaşmasını yaparak Osmanlının Berlin Anlaşmasıyla kaybettiklerini geri vermiştir.
Kafkas Cephesinin Sonuçları
Rusya yaptığı antlaşmayla savaştan geri çekildi ve Kars, Ardahan ve Batum'u halkın oylaması yapılması şartıyla Osmanlıya verdi.
Erzurum, Erzincan ve Trabzon Osmanlıda kaldı.
1. Dünya Savaşı uzadı.
Rusya'ya Çanakkale üzerinden yardım gidemedi ve Rusya'da ihtilal çıktı.
Mustafa Kemal'in tanınmasını ve Milli Mücadelenin lideri olmasını sağladı.
Doğu Anadolu'da yeniden Osmanlı hakimiyeti kuruldu
Yarım milyona yakın insan hayatını kaybetti
Kars ve Batum'u almak için yapılan Sarıkamış Harekatında 90.000 asker donarak şehit olmuştur.
Önemi
Osmanlının 1. Dünya Savaşında, başarısız olduğu halde toprak kazandığı tek cephedir.
