bir diger adi etindir.
asetilen ismini latinceden alir. (acetum=sirke , hüle=odun, malzeme)
renksiz bir gazdir. alkingillerdendir.
kaynaklarda, kesim islemlerinde ve sert lehimlerde kullanilir. Basinca dayanikli gaz siselerinde depolanir. Bu gaz siselerinin icinde aseton veya dimetilformamid icerisinde cözülmüs sekilde depolanir.
dünya üzerinde dogal olarak bulunmaz. jüpiter atmosferinde yıldızlararası madde olarak kanitlanmistir.
dünya capinda yillik üretimi 122000 ton civarindadir.
önceleri farkli sekillerde elde ediliyordu. yüksek isi piroliz metodu ile üretiliyordu. petrol gruplarindan yada dogal gazin 2000 °C isitiliyor, piroliz sonunda aciga cikan gaz karisiminin isisi hiz bir sekilde 200°C´ye düsürülüyor, bu sekilde karbon ve hidrojenin ayrismasi engelleniyor. Ardindan etin ve ethen karisimi olusuyor, bu karisimdan etin damitilarak ayristiriliyor. Modern ve genel olarak kullanilan metod ise hidrojen-elektrik ark-piroliz metodu.
2CH4 --> C2H2 + 3 H3
bir baska üretme metodu da su ve kalsiyumkarbit reaksiyonu ile olusmakta. (bkz: asetilen/#714984)
Basinca dayanikli olan gaz siseleri farkli sekilde tasarlanmistir. Cogu gaz siselerinin ici günümüzde gözenekli kalsiyumsilikathidrat ile doldurulmustur. Kalsiyumsilikathidrat aseton ile emdirilir. Asetilen aseton icinde cözülür. Burada kalsiyumsilikat örnegin kaynak esnasinda alevin aniden jontadan gecerek sise icerisinde birden asetilen ile kontak kurmasini engeller. aksi taktirde sise icerisindeki asetilen aniden kimyasal olarak parcalanarak patlama meydana getirir.
1965 yilina kadar endüstride cok önemli bir kimyasal hammadde olarak kullanilan asetilen, günümüzde yerini daha cok eten ve propene birakmistir.
kaynaklar:
Julius A. Nieuwland, R. R. Vogt: The Chemistry of Acetylene. Reinhold, New York 1945.
S. A. Miller: Acetylene, its Properties, Manufacture and Uses, Vol. 1. Ernest Benn, London 1965.
Walter Reppe: Chemie und Technik der Acetylen-Druck-Reaktionen. Verlag Chemie, 1952.
Heinz Gunter Viehe: Chemistry of Acetylenes. M. Dekker, New York 1969.
Paul Hölemann, Rolf Hasselmann: Die Druckabhängigkeit der Zündgrenzen von Acetylen-Sauerstoffgemischen. Westdt. Verlag, 1961.
G. W. Jones, R. E. Kennedy: Effect of Pressure on Ignition Temperature of Acetylene and Acetylene-Air Mixtures. Report of Investigations, Bureau of Mines, Schwaz 1945
wikipedia
