"Gerçekten siz mi yeri iki günde yaratanı inkâr ediyor ve O'na birtakım eşler kılıyorsunuz? O, alemlerin Rabbidir."*
türkler, islamiyet öncesinde türkistan'da, "kök tengri" olarak adlandırılan bir tanrı'ya inanıyorlardı. "gök" yani herşeyi ve her yeri kuşatan ve dengeleyen kök tengri'nin, hz. muhammed tarafından anlatılan allahü teala ile benzeşmesinden ve öğrendikleri gerçeklerden sonra kök tengri'nin aslında allahü teala ile aynı tanrı olduğuna kanaat getirmişlerdir.
"kılıç zoruyla müslüman olma" hikayesi ise, araplarla çinliler arasındaki talas savaşı'nda ortak düşman çinlilerin krşısında yan yana yer almalarıdır. e, malum, savaş var. elbette, şehitler verilecek. bu, "kılıç zoru" olarak yansıtılmıştır. şehit derken, belki tam anlamıyla islam'ın kabul ettiği şehadet değildi, ama "onurları ile ölen askerlerdi" en azından...
bu esnada, araplarla olan yakınlaşmadan dolayı islam, türkler arasında yaygınlaşınca başta satuk buğra han olmak üzere birçok türk hakanı, maniheizm'in türkleri çinlileştirmesinden korkarak ve islam'ın da "hak din" olduğunu görerek milli din olarak kabul etmiştir.
bu süreç, selçuklular'ın halifelik ile bir bütün olmalarıyla, islam'ın yayılmasıyla, haçlı seferleri'nin durdurulmasıyla ve fatih'in istanbul'u almasıyla devam etmiştir, etmektedir.
