balkan devletlerini ve çok daha güçlüleri olan akkoyunluları, safevileri ve memlükleri yenmelerine sebep olan askeri teknolojideki üstünlüklerini 17. Yuzyildan itibaren kaybetmeye başlamalarıdır.
Bu gerilemeyi islamdan uzaklasmaya bağlayarak daha da sıçıp sıvadilar. Taaa ki ittihat ve terakki'ye kadar. Onlar ise yüzlerce yillik pisliği birkaç yılda temizleyemediler ama fikirleri t.c. yi kurdurmaya yetti.
