Sokak çocukları, şehrin sokaklarında yaşayan çocukları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Sokaklardaki çocuklar genellikle şöyle tanımlanıyor: Sokakta çalışan çocuklar: Sokakta çalışıp eve gidiyorlar. Tahminen yüzde 22. Sokağın çocukları: Zamanının büyük kısmında sokaktalar. Ender olarak eve gidiyorlar. Yüzde 7. Sokak çocukları: Hep sokaktalar. Terk edilmiş çocuklar. Yüzde 3.7.
Çocuğun çalışmasından aile memnun, gelirine katkı oluyor, işveren memnun, ucuz işgücü sağlıyor. Ama çocuklara bakıldığında aynı şeyi söylemek mümkün olmuyor. Çalıştırmak çocuk istismarının en yaygın biçimi. Deri, tekstil, metal, plastik, ağaç işkollarında, oto tamirhanelerinde yanıcı, patlayıcı kimyasal maddelerle, bağımlılık yaratıcı, vücudun önemli organlarında hasar bırakıcı maddelerle, korunmasız çalışıyorlar. iş saatleri çoğunlukta 10 saatin üzerinde ücretleri çok düşük. Kayıtsız, sigortasız ve tabiî ki sendikasızlar. Bu yüzden işkazaları, meslek hastalıkları kadar angaryadan, fiziksel ve cinsel istismardan da korunmaktan uzaklar.
Sokakta çalışan çocuklar arasında kızlar azınlıkta. Onlar daha çok ücretsiz ev işçisi olarak çalıştırılıyorlar. Dışarıya ev işlerine gidiyorlar, çocuk bakıcılığı yapıyorlar. Sokakta çalışan kız çocukları genellikle erkek kardeşleriyle birlikte veya onun gözetiminde. ivedilikle ve sessizce fuhuş sektörüne çekiliyorlar.
Türkiye’de de şu anda ilgili olmayan insanlarca bilinmeyen, ama çok ciddi çabaları olan sivil toplum örgütleri var. Bunlardan bazıları şunlar:
Türkiye Sokak Çocukları Vakfı: Öncelikle sokak çocuklarıyla çalışmasına karşın sokaktaki çocuklarla da ilgileniyor. Sokak çocuklarıyla ilgili istanbul’da bir merkezleri var. Kamuoyu duyarlılığını artırmaya çalışıyorlar.
Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı, Dostlar Dayanışma Derneği: Birlikte çalışıyorlar. Tahliye olmuş çocukların okul, aile ve toplum ilişkilerinde rehberlik ediyorlar. Çocuklara hukuksal yardım sağlıyorlar. Okula giden ve ailesine dönmesi mümkün olmayan çocuklar için Ankara’da 2 tane gençlikevi var. istanbul’da çok amaçlı, mesleki eğitime yönelik merkezleri var.
Çocuk istismarı ve ihmalini Önleme Derneği: Ciddi bir yayın politikaları var. Sokaktaki çocuğa özel önem veriyorlar. Alanda bilimsel yöntemlerle bilgi elde etmek, üretmek ve yaymak, çocukla çalışanların bilgi ve deneyimlerini birbirlerine aktarmalarının ortamını sağlamak gibi amaçları var.
Fişek Enstitüsü: Dr. Gürhan Fişek tarafından kuruldu. Ankara Ostim’de çalışan çocukların öncelikle sağlıklarıyla ilgileniyor. Sosyal araştırmalar yapıyor. Toplumsal duyarlılığı artırmaya çalışıyor.
Türk-iş, Çalışan Çocuklar Bürosu: Çalışan çocuklarla ilgili mevzuat ve uygulamanın düzeltilmesi, çalışma koşullarının iyileştirilmesi, giderek çocuğun eğitime kaydırılması doğrultusunda çalışmalar yapıyor.
Halkevleri Vakfı: Yeni yaşamevi uygulaması var. Okul öncesi çocuk odaklı, demokrasinin aileden topluma geliştirilmesini amaçlayan bir örgütlenme modelleri var. ilk uygulama Ankara, Keçiören, Ovacık Mahallesi’nde. Bu yıl da Mamak’ta açma çalışmaları var. Çocuğu doğal ortamında koruma ve gelişmelerini sağlamada aileye destek olunuyor.
