türk devletlerinde hükümdarın birden çok erkek evladı olduğunda kullanılan 2 büyük sistem.
örnek vererek açıklamaya çalışalım.
1-)yabguluk sistemi:
diyelim ki kaanımız bir çarpışma sonucu uçmağa vardı ve geride 2 erkek evlat bıraktı. devlet yaklaşık olarak 2'ye bölünür ve kağan ülkenin bir kısmını yabgu(kağan'ın kardeşi) ise kalanını yönetirdi. vaktin kağanı öldüğündeyse onun da evlatları devleti kağan ve yabgu toprakları olarak böler. vaktin yabgusu ise aynı şekilde devleti böler ve koskoca devlet parça pinçik beyliklere bölünürdü. bölünen devletler ise diğer devletlere kolayca yem olur, binlerce türk ölmek zorunda kalırdı. türk olmasa da (bkz: cengizhan devleti)
2-) sancak sistemi:
vaktin hükümdarı yaşıyorken evlatları farklı sancaklara gönderilir. şehzadeler bu sancaklarda devlet yönetimini öğrenirler. mesela birisi kütahya'ya birisi amasya'ya gönderilmiş iki şehzade olsun. padişah vefat edince iki şehzade hızla istanbul'a doğru yola çıkar yüksek ihtimalle de yol da karşılaşırlar ve çarpışmalar gerçekleşirdi. (bkz: sultan 2. selim vs şehzade beyazıt) bu çarpışmalarda savaş sanatı ve stratejisini en iyi kullanan şehzade kardeşini öldürür ve taht için yolu açılırdı. genelde bu savaşlarda fazla asker olmaz sadece şehzadelerin sancak birlikleri ve halktan topladıkları askerler olurdu. kazanan şehzade ise diğer kardeşlerini ileride aynı şekilde bir iç savaş olmasın diye boğdurtarak öldürüyordu.
peki iki sistemi genel olarak karşılaştıralım. birinde devlet genel olarak 3 4 parçaya bölünüyor, küçülen devletlerdeki herkes kılıçtan geçiriliyor binlerce kişi ölüyordu. diğer türlü ise sadece küçük sancak birlikleri birbirini öldürüyor kazanan şehzade birkaç kardeşini öldürerek devleti iç savaştan kurtarıyordu.
size hangisi daha mantıklı geliyor? iki kardeş birbirini öldürmesin diye halktan binlerce kişinin kılıçtan geçirilmesi cidden doğru mu?
ek: atanamayan tarihci abi bırak adam şamar oğlanına döndü yeter.
