denizi bu kadar iyi anlatan bir yazar görmemiştim. ivan gonçarov'un mükemmel tespitleri.
''zaten tabiatın vahşisini, heybetlisini ne diye severler bilinmez. vahşilikten, heybetten ne çıkar? mesela deniz, allah eksik etmesin ama bizden uzak olsun daha iyi! insana hüzün vermekten başka şeye yaramaz. baktıkça ağlayacağınız gelir. bu uçsuz bucaksız su kitlesi önünde ruh ezilip büzülür; hiç değişmeden, alabildiğine uzayıp giden bu güzel manzarada yorulan göz, dinlenecek bir yer bulamaz.
dalgaların azgın atılışları, vahşi gürleyişleri insanın zayıf kulaklarını incitir; dünyanın ilk gününden başladıkları esrarlı, hüzünlü şarkılarını tekrarlayıp dururlar; hep aynı inilti, hep aynı şikayetler; işkence edilen bir ejderin şikayetleri; bir de bunlara katılan keskin, uğursuz, kimin olduğu bilinmeyen bağrışmalar. etrafta kuş cıvıltılarından eser yoktur; yalnızca sessiz martılar, birer mahkum gibi kah kıyıda, kah sular üstünde dertli dertli uçuşurlar.
vahşi bir hayvanın kükremesi, tabiatın bu acı haykırışları yanında hiç kalır. insan sesi duyulmaz olur; bu geniş tablonun kıvrımları arasında insanın kendisi de küçüldükçe küçülür, kaybolur gider. denizi seyretmenin insanı sıkması belki de bu yüzdendir.
istemem denizi, eksik olsun; onun sakinliği, hareketsizliği bile insanı rahatsız eder. suyun ince, belirsiz ürperişleri içinde insan hep aynı sınırsız gücü görür; o anda uyuklayan bu güç, bazen insanın mağrur iradesiyle ne insafsızca eğlenir, onun en sevgili umutlarını, çabalarını, eserlerini en dipsiz derinliklere gömer.''
