sovyetler tarafından doğu ve batı almanya'yı birbirinden ayırmak ve doğu bölgesi almanlarının baskıcı sovyet rejiminden kaçıp batı bölgesine yerleşmesini engellemek amacıyla örülmüş tel örgülerin yerini almış duvardır. soğuk savaş sonrasında 9 kasım 1989 tarihinde yıkılmıştır:
