1850 senesinde insa edilen ve dunyada sadece 10 tane benzeri olan tarihi tiyatro. beyoglu'ndadir.
bir donem ferhan sensoy'un da katkilari ile restore edilmis ve ses ortaoyuncular tiyatrosu adi altinda oyunlar sergilenmistir.
1885 yılında grande reu de pera no 158'de açılan halep çarşısı-cite d'alep arkasındaki boşluğa yapı ustası roman tarafından ahşap bir bina konduruluyor.çarşının içinden geçilerek girilen bu yapı uzun bir dönem sirk olarak kullanılacaktır.özellikli hepsi birbirinden hünerli birer cambaz olan tourniere ailesi burada sansasyonel numaralar sunarmış.said duhani dizginsiz at ve diğer zor binicilik gösterilerini zevkle seyrettiğini anlatır eski insanlar eski evler kitabında.
yy.ın sonunda.1889 yılında binada tiyatro ve opera oynatabilmek amacıyla değişiklikler yapıldı.tavan yükseltildi,geniş pencereler açıldı.ancak içeri sinmiş olan ahır kokusu giderilemediği gibi,ışık durumu da yeterli değildi.üstelik yazın tiyatro yine çok sıcak oluyordu.burada temsil veren topluluk belediye başkanı rıdvan paşa dan,tepebaşı tiyatrosunda temsil vermek için izin istemk zorunda kaldı.zaman zaman burada oyunlar oynandığını biliyoruz.ama yine de binanın adı tiyatro olarak değil sirk olarak anılıyordu:pera sirki-cirque de pera.
1904 yılında bir yngın sonucu bina hasar görünce,işletmecisi ispanyol luis roca ramiraz,tiyatroya yeni bir biçim verilmesini kararlaştırdı.mimar campanaki burada 1500 lira karşılığında bugün ayakta olan tiyatro binasının ilk biçimini yaptı.17 localı,500 kişi alabilen yapıydı bu.
daha sonra varyete tiyatrosu kurulur.4 ekim 1906'da düzenlediği ilk gösteri de,mekanın adına uygun olarak bir varyete seansıydı."folies bergeres de paris"dansçıları,ünlü güreş şampiyonu paul pons,japon toro-trie cambaz topluluğu ve komik akrobatlar...
aynı yılın aralık ayında,varyete tiyatrosu'na mevsimin ilk tiyatro topluluğu gelir.fransa dan "gardet-santin"topluluğu "monte cristo","kamelyalı kadın"gibi klasikleri oynar.
1907 yaz aylarında varyete tiyatrosu sinema modaına uyarak,"royal view"patentiyle film gösterileri yapar.seanslar büyük ilgi görünce,kasım ayı ortalarına kadar yapı sinema olarak kullanılır.18 kasım1907 günü sezon bir yunan topluluğunun oyunlarıyla açılır:"la troupe tavoularis".varyete tiyatrosu'nun işletmecisi de değişmiştir.tepebaşı ve taksim deki tiyatro binalarıyla gazinoların büyük çoğunluğunun müşterisi olan leman ve ortakları,kolleksiyonlarına bu yeni tiyatro binasını da eklemişlerdir.
cumhuriyetin ilanına kadar geçen 15 yıllık süre içersinde varyete tiyatrosu esas olarak bir turne tiyatrosu kişiliğini taşır.fransız ve yunan başta olmak üzere yabancı topluluklar pera seyircilerinin önüne çıkar.yazları salonun sinema olarak kullanılması devam etmektedir.
aynı dönem içinde,özellikle ramazan aylarında türk topluluklar da varyete tiyatrosunda temsiller verirler.bunlar arasında ilk gözümüze çarpanlarkel hasan efendi topluluğu,benliyan topluluğu,mınakyan'ın yeni tiyatrosu,eliza binemeciyan kumpanyasıve muhsin ertuğrul'un edebi tiyatro heyeti'dir.
selami izzet sedes'in1912 ramazan ayında varyete tiyatrosu'nda temsiller veren eliza binemciyan topluluğunu anlatan şu satırları,o dönemin aymosferini anlatması açısından ilginçtir:rejisör mösyö jül kotiye.kadro:agavni binemeciyan hanım,vahram papazyan,izabel,haraçya,adriyen hanımlarla,ertuğrul muhsin,behzat butak,merhum muhavvit ve o zaman fikret adıyla sahneye çıkan merhum şadi.
dekorları ertuğrul muhsin ile behzat yaparlardı.sahnenin inzibatı,idaresi elmas arşek efendi'ye aitti.aksesuar memuru ile gardrop memuru,mösyö aleko ile madam fransua.mösyö jan dölak elektrikçi,mösyö kosti fortinyadis de tiyatronun kuaförü idi.paris'ten komedi fransezin nizamnamesi ile dahili talimatnamesi getirtilmiş,bunlarla küçük çapta bir avrupa tiyatrosu kurulmuştu.
oyunların tarifesi o devre göre çok yüksekti,localar bir altın napolyana,koltuklar bir gümüş mecidiyeye satılıyordu."......"madam binemeciyan kumpanyası 1912 yılı ramazanında beyoğlu'na şehzadebaşı hareketini verdi.her gece halep çarşısı geçitine insan seli doluyor,sahur vakti caddeye insan seli boşalıyordu.her eser üstüste 4-5 gece temsil ediliyordu ki,o zamanlar için bu fevkalade bir hadisedir.
cumhuriyetin ilk döneminde varyete tiyatrosu çalışma biçimini değiştirmez.ama adı değişmiştir:fransız tiyatrosu.ramazanlarda yoğunlaşan yerli topluluk temsilleri dışında sahneyi esas olarak dışardan gelen topluluklar kullanır.tiyatronun yönetimi leman'ın ortaklarından arditi'nin elindedir.bu dönemin tiyatrocuları arditi'yle ilgili birçok anılar aktarırlar.örneğin vasfi rıza,1925 yılı ramazanında arditi efendinin teklifi üzerine türk tiyatrosu topluluğun temsilleri için paris ten eliza binemeciyan getirtilerek,nasıl başarılı bir sezon geçirdiklerini anlatır.
