Türk evladı evde durmaz giderim” şiiri zaten buna kanıttır. birde birkaç mektuplaşmasını misal verelim: Şemseddin Sâmi şaire yazdığı bir mektupta :
“ ...Milliyetçi, duygu ve fikirlerin millî bir dille ifade edilmesi, işte şair budur, işte edebiyat budur.”
(ilginçtir ) onu en iyi değerlendirenlerden biri de Tevfik Fikret.Mehmet Emin Yurdakul'a yazdığı mektubu 1928 Türk Yılı'nda Cevdet Kudret'in sadeleştirdiği haliyle şöyle :
"ZAVALLILAR" SAYIN ŞAIRINE,
GEÇEN HAFTA SIZ ŞIIRINIZI OKURKEN HER ŞEYE ÇOK DIKKAT ETTIM: DINLEYENLERIN IÇINDE HIÇ BIRI SESINIZE YABANCI KALMIYORDU. HATTÂ KÜÇÜK HALuK BILE. SIZ AHENGINIZIN AKIŞINA KAPILMIŞ GIDIYOR; KÂH OKUYOR, KÂH SÖYLÜYOR, KÂH INLIYORDUNUZ. DINLEYICILERINIZ OKUMA HALLERINIZI IZLER GÖRÜNMÜYORLARDI; YALNIZ DINLIYORLAR, ŞIIRLERINIZIN HER CÜMLESINI, HER SÖZCÜĞÜNÜ ZAPTEDIYORLAR, SÖZLERINIZIN HIÇ BIRINI KAÇIRMIYORLAR, DÜŞÜNCENIZLE SANKI EL ELE YÜRÜYORLARDI. ANLAŞILMADAN GEÇEN, YA DA ANLAŞILMADIĞI IÇIN TEKRAR ETTIRILEN HIÇ BIR SATIRA RASLANMADI. AÇIK, DÜZGÜN SÖYLEYEN BIR HEMŞEHRININ KÖYDEN GETIRDIĞI KARA HABERI ETRAFINA TOPLANAN ÜÇ DÖRT KOMŞU NASIL MERAK VE ÖNEMLE DIKKATLI DIKKATLI, SOLUK SOLUĞA DINLERSE, BIZ DE SIZI ÖYLE DINLIYORDUK. DIKKAT VE ÖNEMLE DINLIYOR, VE HER SÖYLEDIĞINIZI ANLIYORDUK.
BITIRDIĞINIZ ZAMAN (...) HEPIMIZ BIR GÜZEL ŞIIRIN DINLEYICISI OLMAK SIFATMDA BIRLEŞIYORDUK... SIZ ANLATMAĞA BAŞLADINIZ: VILÂYET HAYATINDA BU ACILARIN GÜNDE KAÇ BIN TÜRLÜSÜNE RASLANDIĞINI, KÖYLÜLERIMIZIN ALDIKLARI HER NEFESE BÖYLE KAÇ BIN TÜRLÜ ZEHIR KARIŞTIĞINI SÖYLÜYORDUNUZ. SONRA NEMIDE YAZARIYLE VEZINLER ÜZERINE UFAK BIR SOHBETINIZ OLDU, DAHA DOĞRUSU HALIT ZIYA BEY SIZE ONLARDAN BAHSETTI. BEN ÖTEDE BILMIYORUM NE ILE UĞRAŞIYORDUM; IŞTE O VAKIT ÇOCUK, YERINDEN KALKIP YANIMA GELDI, YAVAŞÇA, FAKAT HEYECANLI, DEDI KI:
—BU NE GÜZEL ŞIIR, BABA!
IŞTE BAŞARINIZLA ILGILI EN BÜYÜK KUTLAMA, AZIZIM! SIZ KI ŞIIRLERINIZI, KÖYLÜLERE, ÇIFTÇILERE SESLENMEK, DÜŞÜNCELERINIZI ONLARA DUYURMAK, MEŞALENIZLE O KARANLIKLARI AYDINLATMAK, DUYGULARINIZLA O YARALARI SARMAK, BAĞLAMAK DILEĞINDESINIZ; MAKSADIMZDA BAŞARI KAZANACAĞINIZI, KAZANDIĞINIZI ISPAT IÇIN MINIMINI BIR ZIHNIN MANZUMENIZI BIR OKUYUŞTA ANLAMASINDAN DAHA PARLAK TANIK ARAMAYINIZ... BERIDE SANAT GÜCÜNÜZÜ BEĞENEN BIRÇOK SEÇKIN EDIPLER OLDUĞUNU UNUTMAYINIZ.
... ŞIMDI ARTIK IYICE INANIYORUM KI, BEN ŞIIRDE BIR HAYAT MAKSADI ARAYANLARDANIM; ŞIIRI HAYAL OYUNU SAYANLARA KATILAMAM.1
iŞTE BU YÜZDEN, YANI ŞIIRI BIR ETKEN DIYE GÖRDÜĞÜM IÇIN, ONDA ELDEN GELDIĞI KADAR AÇIKLIK VE KUVVET GÖRMEK, ETKILERINDE ELDEN GELDIĞI KADAR GENIŞLIK VE KAPLAYICILIK BULMAK ISTIYORUM. VE IŞTE BUNUN IÇIN SIZE, SIZIN BIR ÇOCUK ZIHNINDE BILE KOLAYLIKLA YER BULAN ŞIIRINIZE IMRENIYORUM!
SIZ BU AÇIKLIK VE KOLAYLIĞI NE ILE ELDE EDIYORSUNUZ?... BIRDEN SANILIR KI, BU, SEÇTIĞINIZ VEZNIN, SADE ONUN ÜRÜNÜDÜR; BANA KALIRSA, BAŞARINIZIN ARACI YALNIZ VEZIN DEĞIL; KONUNUN SEÇIMI, DUYMA VE TASARLAMA TUTUMU, DÜŞÜNCELERIN BILDIRILIŞI, ANLATIMIN DURULUĞU, KISACASI BÜTÜN KUVVETIYLE SÖZ VE ANLAM UYGUNLUĞU. BU UYGUNLUĞUN MEYDANA GELMESINDE KULLANDIĞINIZ VEZNIN DE HIZMETI YADSINAMAZ. FAKAT YALNIZ BEŞ ON HECENIN VEZNE UYMASIYLE IŞ BITSEYDI ŞAIRLIK O KADAR KOLAYLAŞIRDI KI, "KALDIRIM TAŞLARI ALTINDA BIRER ŞAIR VAR" SÖZÜNE KARŞI YERLERE KADAR BAŞIMIZI EĞMEKTEN BAŞKA YAPACAK BIR ŞEY KALMAZDI. (...)
ŞIIRLERIMIZDE VEZINDEN BEKLEDIĞIMIZ YARDIM NEDIR? ONU, SÖZÜN ISTIDAT VE GEREKSEMESINE GÖRE GÖSTERIYOR VE GIZLEMIYOR MUYUZ? BIR ŞIIR OKUNURKEN ÇOĞU ZAMAN TASVIR VE TAHKIYE (HIKÂYELEME, ANLATI) PARÇALARINDA ÖYLE NOKTALAR OLUYOR KI VEZNIN AHENGINI SUSTURMAK, ORALARINI DÜZYAZI GIBI DÜMDÜZ OKUYUP GEÇMEK GEREKIYOR; SONRA ÖYLE YERLER OLUYOR KI, VEZNI BÜTÜN MUSIKISI, EZGISI, ŞAKIMALARIYLE IŞITMEK, DUYMAK ISTIYORUZ. ARTIK BU, ŞAIRIN ZEVKINE, USTALIĞINA BAĞLI BIR ŞEY.
HECE VEZNI, MILLÎ VEZIN DENILEN SADE VEZIN ILE ARUZ VEZINLERINDEN HANGISINI YEĞLEMELI? BU KONUDA EN DOĞRUSU HALIT ZIYA BEY'IN DEDIĞIDIR:
—YEĞLEMEĞE GEREK YOK; ARUZ VEZINLERI, HECE VEZNI, HANGISI OLURSA OLSUN, MADEMKI BUGÜN KONUŞTUĞUMUZ DILE UYUYOR, IKISINI DE KULLANIRIZ. HÜNER, ONLARI YARARLI VE ETKILI BIR YOLDA KULLANABILMEKTIR.
iŞTE BÖYLE, IKI GÖZÜM... ŞIIRINIZIN ÇÖZÜMLEYICI BIR ELEŞTIRISINI YAPMAK KONUSUNA GELINCE, KENDIMDE YAPITLARI NE ÇÖZÜMLEYICI, NE ÖZETLEYICI ELEŞTIRME GÜCÜ GÖREMEDIĞIM IÇIN BU BUYRUĞUNUZU YERINE GETIREMEYECEĞIM.
YALNIZ, BÖYLE DOĞRUDAN DOĞRUYA HAYAT KOŞULLARIMIZLA ILGILI OLAN YAPITLARIN EDEBIYATIMIZDA ÇOĞALDIĞINI GÖRMEK AŞIRI DILEĞIYLE BIRLIKTE BUNLARIN EKSIKSIZ OLDUĞU KADAR KUVVETLI VE KUVVET VERICI BIR NITELIK VE TABIATTA OLMASINI ISTEDIĞIM IÇIN ŞUNU SÖYLEYECEĞIM: SIZ, "ZAVALLILAR"DA TASVIR ETTIĞINIZ TOPLUMSAL FACIAYI GENÇ KADIMN YÜZÜSTÜ BIRAKILMIŞ VE YENIK ÖLÜMÜ, DUL VE GÜÇSÜZ ANNESININ KIRIK YAKARIŞLARIYLE SONUÇLANDIRIYORSUNUZ. BÖYLELIKLE GERÇI FACIANIN BÜTÜN ACILIĞINI GÖSTERMIŞ OLUYORSUNUZ. BEN OLSAM KADINCAĞIZI ÖLDÜRMEZ, YATAĞINDAN KALDIRIR, ÇALIŞTIRIR; ÇAHŞMAKTA, HATTÂ ISTERSENIZ TEVEKKÜL VE IBADETTE HASTA RUHUNA BIR ŞIFA BULMA SIĞINAĞI, BIR UNUTMA SIĞINAĞI ARATIRDIM. ÇÜNKÜ ESAS: "BAKIN ŞU YAPILAN KÖTÜLÜĞÜ GÖRÜYOR MUSUNUZ? iŞTE BIR HAYAT KI KAHR ILE TOPRAK OLUYOR... ACIYINIZ BUNA, IBRET ALINIZ BUNDAN... VE BIR DAHA KARINIZIN ÜZERINE KARI ALMAYINIZ ..." DIYE —KEYIFLERINI, ÇIKARLARINI SAĞLAMAK IÇIN YETIM, DUL, KIMSESIZ BIRKAÇ IRZIN KANINA GIRMEĞI BIR ÇIÇEĞI KOPARMAK, YAHUT BIR MEYVEYI DIŞLEMEK IÇIN BIRKAÇ DAL KIRMAKTAN FARKSIZ BULAN VICDANSIZLARIN KARŞISINDA NEFES TÜKETMEK DEĞIL, O HAYATLARIN TOPRAK OLMASINI, O DALLARIN KIRILMASINI ÖNLEMEKTIR. BUNUN IÇIN DE ONLARA KUVVET VERMEK GEREKIR. iNSANLAR BILGISIZLIĞIN KARANLIK PENÇESINDEN KURTULMADIKÇA RAHAT YÜZÜ GÖRMEYECEKLERDIR. BUNUNLA BIRLIKTE YAŞAMAK YINE MUTLULUKTUR.
BAKI MUTLU OLUNUZ, MUTLU EDINIZ AZIZIM.
HISAR: 8 KÂNUNISANI 1318
TEVFIK FIKRET
(TÜRK YILI, 1928)SADELEŞTIREN:CEVDET KUDRET
kısaca adam bildiğin sanat yaparken savaşmış. bu yönüyle bana kalırsa tam anlamıyla 'cenkci' şairimizdir.
