islam'ın şartları manevi ilimler içinde de devam etmesi gereken önemli şartlardır.
namaz ibadeti tefekkür ve allah'ın huzurunda allah ile muhabbete olarak yeniden yorumlanır. oruç kişinin aklen, manen ve vicdanen kusurlarından arınması olarak temel alır. zekat sahip olduğu ilimden ihtiyaç durumunda uygulayarak ve öğreterek herkesin kazanç sağlamasıdır, zekat en nihayetinde kişinin bütünün hayrına hareket etmesidir. hacc kişinin içine ve allah'a olan seyridir, bu hacc'ın sırat köprüsü üzerinde seyreden kundalini ile tekamül olduğunu da unutmamak lazım. hacc'ın sonuçlarından biri insanın kemaliyetine ermesidir ki hacc burada tamamlanır. kelime-i şehadet ise doğruluk, dürüstlük erdemlerini her zaman korumak, allah'a sadece iman değil hakikat boyutunda da şehadet etmeyi gerektirir. ilahi güce kanal olarak da bir şehadet sağlanır. kelime-i şehadet iman'ın şartlarını da açar. iman çıplak gözle farkedilemeyen ama gerçekten de varolan şeylere güdülenen bir olgudur, olmayan bir şeye iman edemezsiniz ancak olduğuna şahit olabileceğiniz bir şeye iman edersiniz. bu bir şehadet esasıdır.
allah'a inanmak sadece inanmak değildir. iman kendini koşulsuz doğrulamaz, allah'ın varlığına hakikatte şahit olmak lazımdır, bunun için en nihayetinde kişinin özünü tanıması, ruhunu anlaması, kendini bilmesi önemlidir.
peygambere inanmak kıyas kabul etmeden yapılmaz. peygamber elçi olmak için gerekli özellikleri gösterdiği için peygamberdir ve allah'tan kendine düşen vazifeleri yaptığı için bu sıfata nail olur. günümüzde çoğu insan oluşumdadır ve yaratıcı nitelikleri göstermediği için rabbani değildir. peygamberler ve azizler rabbanidir ve hakikate erişmek için aracıya ihtiyaç duymayan şuursal gelişimler göstermişlerdir. en nihayetinde simya, ledün ilmi, kundalini yoga gibi ilimleri ehliyetiyle uyguladığı için nurlanmış ve öğretebildiği için nur yayan kişiler ilahi yasaları anlayabilecek şuur gelişimini gösterirler.
meleklere inanmak da ilahi vazifeliler aracılığı ile tanrı'nın yaratımıyla ve dünyadaki insanlıkla her zaman kontağının ve münasebetinin devam ettiğini onaylamaktır. meleklere inanmak hüddam ilminde kişinin de insi-melek olarak ilahi işe katılmasını sağlar. bu islam dahilinde açılan ezoterik tarikatleşme içinde de kişinin veli olması demektir. ilahi nitelikler gösteren insanlar ruhsal ve gaybi güçlere sahip olurlar ve bunları bütünün hayrına yorarlar.
kitaba inanmak allah'ın elçisiyle gönderdiği kelama inanmaktır. kitap zamanla sınırlıdır ancak bir de levh-i mahfuz gibi önemli bir manevi kitap vardır. evrendeki kanunları anlamak allah'ın evrene yazdığı ve insanın aracıya ihtiyacı duymadan ancak biraz eğitimden geçerek okuyabileceği kitabın da açılmasını sağlar. kur'an-ı kerim burada tek başına düşünülmemeli; taoizm, budizm, hinduizm, hristiyanlık, musevilik ve dünyanın bütün dinleri; ilahi nizam ve ruhsal öğretileri ile allah kelamını göndermiştir. bu kitapları da tanımak ve özündeki öğretiyi anlamak allah yolunda yolcuya lazımdır. bu allah'ın ehadiyetinden gelir.
ahiret meselesi imanın zaten doğasından ötürü kişinin maneviyat boyutunun farkında olmasını sağlar. iman bir konu hakkında farkındalığı koruyan bir olgudur. bilinci gelişmiş birisi ahireti dünya gözüyle de görür. insani ruh ölüp göç ettiğinde tamamlanana kadar tekamülünde kaldığı yerden devam eder. ahirete inanmak meleklerle iletişim kurmayı da söyler. insan manevi olarak mobildir, şuuruyla 5. boyutta cennet ve cehennem katlarında bir yerde olabilir. ölüm ve doğumun ötesinde, ömür sınırlarının dışında herkesin ebedi bir varlığı vardır. bu varlığın içinde geçmiş yaşamlardan kişilikler de vardır. bunlar da kişinin amel defterinde kayıtlıdır ve bu kişilikler cennette veya cehennemde olabilirler. geçmiş yaşamların hatırlanması ile el-bais esması açılır ve ölülür dirilir, kişilik tamamlanır ve ruhun gizli kalmış yönlerini görür böylece bütünlüğünü sağlar.
kadere inanmak aynı zamanda evrende insanın özgür iradeye sahip şuurlu ve güçlü bir varlık olduğunu anlatır. herkes kendi eylemlerinden sorumludur. gönülündeki vicdani yasalar sayesinde kişi yaptığı ve ettiğinin hesabını manevi boyutta verir. doğru eylem ve nitelikleri göstermesi ile bir kişi tamamlandığı için kader meselesini karma ile birlikte ve hatta eş anlamlı düşünmek çok faydalıdır.
