sadece olumlu yönde olmayan, olumsuz yönde de çalışan iktisadi prensiptir. örneğin dış ticaret çarpanı etkisiyle ithalatta gerçekleşecek bir artışın milli gelirde yaratacağı azalma incelenebilmektedir. bu etki genel olarak tüketimde, yatırımda ve kamu harcamalarında gerçekleşen artışların milli gelir üzerindeki sinerjisi olarak tanımlanabilir.
