kuruluşundan yıkılışına kadar ciddi bir ideolojik bombardıman yaşamış, yıkılışından sonra kapitalizmin zafer çığlıkları attığı, fakat bu zaferin geçici olduğu günümüzde anlaşılan reel sosyalist ülke. şimdi yapılması gereken bu ideolojik bombardımandan sıyrılarak hatalarıyla, doğrularıyla sovyetler birliği'ni ele almak gerekiyor. kimileri sovyet rusya diye ele alabilirler bu ülkeyi. onların ideolojik tercihlerini bir kenara bırakara bu ülkeye bilimsel bir yönden bakmak gerekiyor. sevelim ya da sevmeyelim. kimimizin ucuna dokunuyor olabilir veya kanını bozuyor olabilir bu ülke. fakat şunu kabul etmek gerekiyor reel sosyalizmin olmadığı bir dünya ortaçağ'ın karanlığını ve barbarlığını yaşıyor. hiçte bizlere söylendiği gibi bu ülkenin yıkıldığı andan itibaren buralar, dünyanın ezilen halkaları ya da avrupa'nın işçi sınıfı bugün çok daha örgütsüz ve çok daha sömürülüyor. sonsuz bir barış ve tarihin sonu mu dediniz? onlar şimdi çok uzaklarda, birer yolculukta. geri dönmesi için çok çalışmak gerekiyor. geçmişe üzülmeye ya da ağlamaya gerek yok, gelecek gene bizim elimizde.
