90'lı yıllarda "demokrasi bir tramvaydır, gittiğimiz yere kadar gider, orada ineriz” ve “Demokrasi amaç değil araçtır” diyen Recep Tayyip Erdoğan'ın son demokratik durağı başkanlık referandumu ile belirlenecek sistem. yine aynı kişi "21. yüzyıldaki islam medeniyet yükselişine katkıda bulunmayanlar zillet (Hor görülme, aşağılanma) içerisinde kalmaya mahkum olacaklarıdır" da demiştir. bilinçli olarak cahil bırakılmış toplum ve propaganda aracına dönmüş medya ile zaten demokrasi uygulanmıyordu; fakat yine de demokrasi kalıntıları vardı ülkede. Bu referandumdan evet çıkarsa erdoğan'ın artık demokrasi aracına ihtiyacı da kalmayacak, iyice içini boşlattığı o araçtan bütünüyle inecektir.
