şu anda islam aleminin siyasi paradigmaların tamamında yaşadığı sıkıntının özünü, avrupa, orta çağ ve sonrasında yaşadı. ta ki martin luther e kadar. protestanlığın doğuşu, köhne ve bağnaz katolik mezhebin yerini daha pragmatist protestanlığın alması, avrupa da aydınlanmanın; ardından da ekonomik devrimlerin önünü açtı.
sözüm odur ki, mesele, inançlar değil, hangi inanca mensup olursa olsun, insanların bilim ve kültür seviyeleridir.
başka bir ifadeyle de basitçe, günümüzde tüm islam alemine mensup tüm milletler cahil bir toplum düzenindedir.
