Mahmut şevket paşa'nın harbiye vezaretinden istifasını duyduktan sonra behiç bey (erkan)'e derne'den yazdığı mektubu[*] buraya bırakıyorum. ittihat ve Terakki Cemiyeti ile arasındaki ilişkiler hakkında fikir sahibi olmamızı sağlayabilir.
"Bizde buradaki vaziyet ve mukavetimizle şan-ı millete mutabık bir netice istihsali ümmidi pek kolay iken son zamanlarda memeleket dahilinde zuhûr- yafte olan elemli levhalar bize me'yus etti. Bizim ahlâksızlığımızın, menfaat-perestliğimizin derecesi mâlum idi. Fakat bunun hıyanet, denâet, rezalet derecesine çıkabileceğini katiyen ve katıbeten tasavvur etmiyorduk.
ihtirâsat, cehalet, mantıksızlık yüzünden koca Osmanlı Devleti'ni mahvedeceğiz. Kuvvetli bir Osmanlı imparatorluğu vücuda getirmeyi tasavvur ederken vaktinden evvel esir, sefil, rezil olacağız. Hatânın kimlerde ve nerede olduğunu bilmiyorum. Lâkin, her ne olursa olsun memleket vadi-i inkıraza tekmelenmeyecekti.
Askerlerin siyasetle iştigalden men'i için madde-i kanuniye yapmışlar. Ben, iki sene evvel hasbe't tesadüf bulunduğum bir kongrede "Askeri bırakınız" dediğim için mürteci oldum, idama mahkûm edildim. Zaman ve hâdisat her türlü hakaayıkı isbat ve izhar eder. Fakat bazan böyle bir darbe-i mühlîke indirerek...
Harbiye Nâzırı'nın terk-i mevkî edişini ağreb bulurum. Hamiyetli ve fedakâr idi ise ve ötede beride savurduğu gibi kellesini koltuğuna almış idi ise asıl ibraz-ı hamiyet ve fedâkârî ve sebat zamanı şimdi idi. Za'f-ı kalp göstermeğe ne hacet vardı? Daha on ay evvel benim gibi naçiz bir kolağasını mecbur-ı sükût ve dûçâr-ı atalet etmeye ve makasıd-ı hafiyesini te'min için etrafına saran bir sürü beyinsizlere kafa sallamakla dem-güzar olmaya ve budala gibi, bir alık gibi kukla vaziyetinde entrika cereyanlarına teslîm-i nefs eylemeye rıza göstermekten ise daha o zaman makamını ehline terketmek elbette doğru olurdu. Meslek hareketi doğru idi ise şimdi göstereceği vaziyet, sebat ve fedakâr olacaktı. Umûr-ı miham-ı devleti çocuk oyuncağı mı zannediyordu?
Bizim vaziyet-i askeriyemizde bir tebeddül yokdur. Siyasetimiz müsait ise biz talep olunduğu kadar sebat ve mukavemete muktederiz. Yalnız, erbâb-ı siyasetin, memleketi büsbütün târumâr olmaktan sıyanet için gözlerini dört açması lâzımdır"
