Avrupa yahudilerine Aşkenaz
ispanya yahudilerine safarad yahudisi denmekte.
Endülüste yaşamakta olan zengin olan safaradlar Osmanlıya kaçararak kendilerini hristiyan zulmünden kurtarmışlardır ama müslümanlar kaçamayarak Endülüs'ün son nefesi olmuşlardır. Osmanlı yüzbinlerce müslüman ölmesine rağmen onlara yardım edememiştir yahudileri kurtarmıştır.
