işin her yerinden bir safsata ve rezil espiri anlayışı çıkınca insanın cevap verme isteği de azalıyor. tabi burjuva iktisatçılarımızın buna bölük pörçük bir açıklaması olur mu bilmem ama gerçekliğin marks'ın eserlerinin şöyle göz ucuyla kapalı bir zihinle okunduğudur.
bir şey çok açık; eskinin kadim, korkulan ve saygın meslekleri olan mühendislik, avukatlık, şairlik ve ya doktorluk gibi meslekler artık sermayenin elinde ücretli köleler haline gelmişlerdir. toplumdaki saygınlıklarına bakılırsa gün geçtikçe azalmaktadır. yani küçük burjuvazinin ve ya orta sınıflarının bu belli kesimini oluşturan, nitelikli emek sahipleri her geçen gün o çok korktukları sınıf olan işçi sınıfına yaklaşırken o çok özendikleri snıf olan sermaye sınıfının boyundurluğu altına giriyor. bu marks'ın ilk ciddi çıkışı olan 1848'ten beri böyledir, onun öncesindeki dönemden beri de öyledir.
diğer yandan ufak işletmeci, berber, esnaf ve ya küçük atölye sahibi zanaatkarların toplumsal yaşamdaki alanlarının her geçen gün işçi sınıfına yaklaşması gerçekliği vardır. toplumun onda sekizinin müksüzleşmesi, büyük şirketlerin küçük şirketleri yutması, sermayenin merkezileşmesi gerçekliğini reddeden liberal iktisatçılığın geldiği nokta sondur. uçurumun kenarına gelmiş ve kendi ölüm fermanını imzalamıştır.
bugün bir gerçeklik vardır; kendi maddi ve ideolojik gücünü yaratmayacak olan sınıf yalnızca toplumsal hareketlerde yönelim belirleme işine yarar. yani bugün orta sınıfların yaşadığı şey budur. bugün sermaye sınıfının bayrağı altındayken yarın rahatlıkla işçi sınıfının bayrağı altına girebilir. önemli olan şey niteliksel olarak kaybolan bu sınıfın niceliksel olarakta yok olacağıdır.
