pratik yasalar ve maksim

entry1 galeri
    1.
  1. Şimdi bu ziyadesiyle mühimdir; Kant hususunda çalışan veya kant ile ilgilenen ya da hiç olmadı felsefeyle bağlantılı olan herkesin dikkat etmesi gereken, pek göz önünde durmayan ama -adeta- temel bir ayrıntı olan konudur.

    Kant "pratik aklın eleştirisi"nde, saf aklın nesnelerinden (yani bilme nesneleri) "isteme nesneleri"ni ayırır -haliyle. isteme nesneleri, ahlak yasasını temellendirmesi için kant'ın üzerinde durduğu ve hatta pratik aklın eleştirisi adlı eserinde en yoğun işlediği konudur. Bilindiği üzere kant maksimde cümleye şöyle girer: öyle bir şey "iste" ki... Bu eksik cümledeki "iste" ifadesi kant'ın ahlak yasasının temel taşıdır.

    isteme nesneleri, özgürlük ve ahlak yasası arasında çok sıkı bir bağ vardır. Eğer özne "istemek"te "özgür" olursa bu "ahlak yasasını" mümkün kılar. Kant, özgürlüğün mümkün olduğunu göstermek zorundadır. Bu yüzden isteme nesnelerini uzun uzadıya inceler.

    isteme nesnelerini de ikiye ayırır -ki bu başlığın direkt işaret ettiği konudur.

    Buna göre;

    (i) Bir isteme, mevcut koşullarda yalnız özneye ait ise, -önemli- özgür bir isteme ise bu isteme, maksim. Zira maksim olması için özneye mahsus bir isteme gerekmektedir. Öyle bir şey istemelidir ki özne evrensel bir ahlak yasasını teşkil etsin. Son cümle oldukça mühim.

    (ii) pratik yasa olarak adlandırdığı şeye gelirsek -bu aynı zamanda kant'ın gözden kaçırmadığı ve tebrik edilmesi gereken bir şeydir- mevcut koşullarda isteme, -yine öznenin istemesi olarak- "o koşulda bulunan herkesin yapacağı bir isteme" ise bu, 'evrensel isteme'ye pratik yasa Adını verir kant.
    1 ...