mevlana, yunus emre, hacı bektaş-ı veli, pir sultan, ahmet yesevi gibi büyük türk alimlerinin emevi emperyalizmi ve türk kültürüne ters, insanları boğan uygulamaların etkisini hafifleten ve ayrıca gayrimüslim insanların dinden kaçmayıp müslüman olmasını kolaylaştırmak için oluşturdukları islamdır. dinin insan sevgisi, hoşgörü, edep, yardımlaşma ve dayanışma gibi özelliklerini öne çıkarıp önüne geleni kafir ilan etme, müşrik, mürted gibi yaftalamalarla insanları dinden soğutan davranışları ve katı cezaları fazla uygulamayan müslümanlıktır. gayrimüslim ahali bu müslümanlık sayesinde islam'a sıcak bakmış ve içlerinden büyük oranda müslüman olanlar olmuştur. fakat yıllar sonra arap tarzı katı ve bağnaz müslümanlık anadolu coğrafyasına egemen olmaya başlamıştır. arap yarımadası'ndan gelen bu yeni islami radikal akım bırakın gayrimüslimleri islam'a yaklaştırmayı mevcut bir kesim müslümanları dahi dinin bazı noktalarını sorgular hale getirmiştir.
