insanların nasıl öldüğü, siyasilere karşı özgür bir düşünce ortamı, özgür medyanın varlığı. ekonomi tek başına geri kalmışlığın sembolü olamaz, en büyük payı cehalete bırakıyorum. dahasında sivil toplum kuruluşlarının ne ölçüde siyasi erkleri etkilediği. çoğunlukçu mu çoğulcu mu politika izlendiği. ve kadın-erkek eşitliğinin durumu.
ek olarak insanların bir ülkede oturup birbirini dinlemeye, anlamaya, analitik yapmaya tahammülü yoksa o ülkenin ileri olduğunu ne ölçüde söyleyebiliriz meçhul.
