türkler'de hunlar'dan beri var olan sistem. Çok yoğun değildi ancak özellikle çinli devlet adamı görebilmek mümkün.
göktürkler'de ise özellikle soğdlardan çok adam devşirildi. ancak soğd kültürüne türk kültürüne oranla daha fazla bağlı kaldılar ki zâten çoğu devletin ticaret/para işleriyle meşgul oldular. Bizans'a giden türk heyetinin başını çeken "maniac" da soğd kökenlidir. soğdlar aynı zamanda "akhun"larda zirveye çıkmışlar, hemen hemen * her göreve gelmişlerdir.
bunu sistemli şekle getiren de bence akhunlar'dır. selçuklu da farklı isimle kullansa da -ki daha gelişmiş hâlidir- akhunları ilk saymak mümkün. ki selçuklu'nun aldığı sistem hâli hazırda abbasilerde de olan farisi kökenli bir sistem idi.
