çoğunlukla susmanın büyüklüğünün kastedildiği sanılan, elden bir şey gelmiyorsa susmalı gibi yanlış anlaşılan wittgenstein aforizmasıdır. burada wittgenstein, susmanın bir erdem olduğundan ya da susmak üzerinden edebiyat yapmamıştır. kastettiği şey bundan çokça farklıdır.
bilindiği üzere kant saf-pratik eleştirileri ile düşünceye rasyonel bir sınır çizmişti, bu sınır wittgenstein'a geldiğinde başka bir şekilde çizildi.
(bkz: wittgenstein ve kant düşünceye sınır çizmek)
dil felsefesi wittgenstein'ın en etkin olduğu alanların başında gelir. ona göre dil, olguların tasarımı ve düşüncenin -bir anlamda- formudur.
kendisi "düşündüklerim söyleyebildiklerim kadardır." sözüyle bize bunu açıkça belirtmektedir. yani onda düşünce ve dil arasında sıkı bir bağdan ötesi vardır. buna göre üzerine konuşulamayan şeyler, yani dile dökülemeyenler konusunda susmak gerekir. bu düşünceye olduğu gibi felsefeye de bir sınır çizmektir.
nihayetinde wittgenstein'a göre eğer bir şey hakkında sistemli akıl yürütemiyor ve en önemlisi doğru formda dile dökemiyorsak onun hakkında susmalıyız.
ben bunun tek yönlü bir bakış açısı olduğunu düşünüyorum. elbetteki ifade ettiğimiz her şey düşündüklerimizdir ama düşündüğümüz her şey ifade edilemez. bu dil sınırı kabul etmek yerine ona başka bir form kazandırmak ya da onu aşmak gerekir.
