şöyle bir baktım ancak doğru düzgün bir açıklama bulamadım. o yüzden hadi bakalım diyorum ve ilk doğru düzgün tanımıma bu başlıkla başlıyorum.
öncelikle gençler, turizm nedir, ekonomiye katkısı nedir, bunu bir eni konu sorgulamak lazım. yani ben sana su veren itfaiyenin hortumuna hallenme demiyorum, hobi olarak yine hallen ancak olay sadece paradan gözü dönmüş kodaman otel sahipleri ile bitmiyor ne yazık ki.
turizm ekonomisinin tüm ekonomiye etkisi hesaplanırken 3 farklı koldan bakılır. direkt etkiler, dolaylı etkiler ve uyarılmış etkiler. direkt olarak etkiler bildiğimiz gibi, oteller, restoranlar, yani türkiye'de her seferinde tatile çıktığımızda ana bacı sövmemize neden olan barzolar. türkiye'de bu kesimden dolayı turizmin patates olduğu yıllardır bilinen bir gerçek. şimdi, senin turizm sektörü dediğin tamamen hizmete dayalı, hatta türkiye'de hizmet ihracatının 20%'lik kısmını turizm oluşturuyor. bu da demek oluyor ki, senin işin tamamen istihdam ile ve bu kadar emek - yoğun bir sektörün kalkınması için gereken en önemli parametre kalifiye eleman. özellikle batı sahillerine bakarsanız, turizm sektöründe çalışan elemanlarının değil turizm, insanlık konusunda bile ne kadar kalifiye oldukları çok büyük bir soru işareti. maliyeti 1 lira olan malı adamına göre 3'e, adamına göre 5'e satmak, tipini beğenmediği adamı mekana sokmamak, yabancıya yalarım yutarım dik tutarım minvalinde her türlü muameleyi yaparken yerli müşteriye köpek çekmek, bunların hepsi kalifiyesiz elemanlardan kaynaklı. yani turizm ile direkt etkileşim içinde olan, turizm gelirini birincil dereceden elde eden adam.
benim turizm krizindeki en büyük rahatsızlığım ikinci dereceden kazanç sağlayanlar, yani dolaylı ve uyarılmış etkilerden nasiplenenler. bunu biraz daha açmak ve realize etmek isterim ki, turizm krizinin aslında ne kadar büyük bir zararının olacağı daha rasyonel olarak görülebilsin.
x bir turist, memleketinden kalktı, tatile geldi. a oteline yerleşti. a otelinde yaptığı harcamanın kırılımını şu şekilde göstermek mümkün:
direkt etki: otelin kazancı, bu otelde çalışan personelin kazancı ve otelde direkt olarak hizmet aldığı (spa, masaj vs...) servisleri sunanların kazancı.
dolaylı etkiler: otelin meyve sebze satın aldığı hal sahibi, et satın aldığı kasap, temizlik malzemeleri satın aldığı toptancı, bu otelin satın aldığı meyve sebze halini çalıştıran adamın ürünü satın aldığı çiftçi, kasabın eti satın aldığı hayvancı, toptancının ürünlerini satın aldığı fabrika, bunun gibi onlarca farklı şekilde dallandırılabilir.
ekonomide çarpan etkisi diye bir şey vardır, ingiliççesi multiplier effect. yani sizin yarattığınız gelir çarpan etkisiyle katlanır, harcadığınız para çarpan etkisiyle büyüyerek yatırımların oluşmasına yol açar, bu da istihdam yaratır vs... şeklinde bu döngü ilerler. turizm de çarpan etkisinin büyük olduğu sektörlerden biri. bir örnek vermek gerekirse. yılda, normalde 10.000 turist alan bir bölgeyi düşünelim. buradaki turist sayısının bir patlama ile (bkz: boom) 30.000'e çıktığını düşünelim. bu turistlere hizmet verebilmek için:
1) yatırımlar artar, yeni oteller, restoranlar yapılır.
2) istihdam artar.
3) daha fazla turiste hizmet verebilmek için yeterli alt yapı oluşturulması için kamu harcamaları artar.
gdp'nın formülü, ekonomiden anlayan bir çok insanın da bileceği gibi, tüketim + kamu harcamaları + yatırım + net ihracat'tan oluşur. yukarıdaki artan turist sayısının gdp'ye katkısı:
1) yatırımların artması ile
2) alt yapı hizmetlerinin çoğalması ve kamu harcamalarının artması ile
3) hizmet ihracatının artması ve net ihracatın artması ile
yukarıdaki 3 şekilde, çok ciddi bir biçimde katkı yapar.
yani arkadaşlar, demek istediğim şu. insanlıktan nasibini almamış turizmcinin af edersiniz ben de götüne koyayım. ama mesela bu kadar basit değil. azalan turist sayısı demek, sadece bu sektörle direkt muhatap olanlara girmiyor. hem dolaylı etkilerden dolayı bir çok alt sektörü ve dalı etkiliyor, hem de artışın neden olduğu çarpan etkisiyle meydana gelen kazanç, yine çarpan etkisiyle görünenden çok daha fazlasını götürüyor. turist sayısının azalması hem yatırımları azaltarak, hem kamu harcamalarını azaltarak, hem de net ihracatı azaltarak toplam gsyih içinde çok büyük bir kayba neden oluyor.
verilere bakıldığı zaman turizmdeki kriz çok açık bir şekilde ortada. türkiye'nin en büyük turist grubunu oluşturan rusların ocak ayı antalya verilerine bakıldığı zaman azalma oranı 60% civarındaydı yanlış hatırlamıyorsam. geçen gün haberlerde bir uçak orta doğulu gazipaşa havalimanına geldi diye halaya duranları gördüm. lan arkadaş, delirmemek işten değil. kaybettiğin 9000 tane rusu 3-5 uçak iranlıyla mı telafi edeceksin sen, hayırdır?
hükümetin de turizm konusunda paçalarının tutuştuğu zaten ortada. bu kadar lafı edildiğine, sübvansiyon planları açıklandığına göre, tünelin ucu bombok bir yere çıktı.
sonuç olarak, kalifiyesiz barzoların komple amk. o konuda sizle hem fikirim. ama bu işin sonucunda, dönüp dolaşıp bize girecek bu kayıp. gsyih'in azalması bir yana, bu barzoların bizim vergilerimizle sübvanse edileceği gerçeği de apaçık ortada.
