ispanya, Avusturya-macaristan gibi o dönemler altın çağını yaşamış devletlerin hükümdarlarını yazılı anlaşmaya göre veziri azamıyla bir rütbede tutan, Fransa gibi sınır komşumuz olmayan bir devlete tek ferman ile yasak koyabilen bir devlet osmanlı. Ama tabi sadece zayıf ülkelere hükmetmiş, yersen.
edit: Rusya meselesine de değinelim hemen. Rusya krenizlikten Çarlığa yeni geçtiği dönemler Osmanlı'nın altın çağlarına tekabül eder. O zamanlar ciddi bir rakip değildi. kaldı ki Osmanlı'ya tabi olan Kırım Hanlığı tarafından sıklıkla yağmalanan bir yerdi. Yani madem Rusya ile aramızda ki savaşları değerlendireceğiz o zaman bize tabi olan Kırım'ın da savaşlarını not etmeliyiz. I. Devlet Giray han'ın Moskova'ya girip şehri yakmasını da ekleyelim bu notlara. Bir de tabi Sokullu Mehmet Paşa'nın gerçekleştirilemeyen Don-Volga Kanal Projesi de var. Bahsi geçen proje tamamlanabilseydi yine günümüzde haritalar çok farklı olabilirdi.
Rusya'nın bölgede gelişmesinin en büyük sebebi civarında kendisini rahatsız edebilecek bir devlet olmayışı. Timur efendi bölgede ki en güçlü devlet olan Altın Orda'yı yıkmasaydı Rusya bugün bu hale gelemezdi. Neyse bu apayrı bir mesele hiç girmeyelim.
