Doğu Avrupa’da ilk defa muntazam devlet kuran Türk topluluğu Hazarlar’dır.
Sabarlar’ın yaşadığı sahad, Sabar ismi yerine birden bire ortaya Hazar adının çıkması
Sabarlar ile Hazarlar arasında bağlantı olduğunu göstermektedir
. Aslında Belencer ve
Semender adlı iki Sabar kabilesinin, Hazarlarda da ortaya çıkması, Hazar kelimesinin aynı
Sabar kelimesi gibi, anlam taşıması2
, Hazarlar’ında Sabarların içinde bir kabile olduğunu
ve Sabarların yıkılışından sonra büsbütün Sabar topluluğuna bu adın verildiğini
göstermektedir. Bu görüşü destekleyen delillerden birisi de 10. yy. tarihçilerinden El-
Mesudi’nin “iranlılar’ın Hazar dediği topluluk Türkler tarafından Sabar diye anılır”
şeklindeki kaydıdır.
Hazarlarda tıpkı kendilerinden önceki Sabarlar gibi kaynaklarda farklı şekillerde
zikredilmişlerdir
.
Hazar Hakanlığı topraklarında türlü Türk grupları vardı. Bu nedenle çeşitli Türk
lehçeleri konuşulmakta idi.
Peçenekler,uygurlar,sabirler,bulgarlar,karluklar gibi.
