Adı bile ağız dolduruyor gerçekten. Yazımız tamamı ile Akkuyu NGS ve Sinop inceburun' nda yapılması planlanan Akliman NGS hakkında. Bazı karşılaştırmalar bazı tehlikeler ve göze çarpan bazı hususları "Resmi Gazete- OMÜ Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsü- OECD ve IEA Nükleer Yol Haritası" kaynaklarından derlediğim bilgiler ile aktarmaya çalışacağım.
Akkuyu NGS bir kurtuluş gibi gösterilmekte olup, bu projenin yaratacağı katma değerden bahsediliyor. Tabii ki bu proje ile bir katma değer yaratılacaktır fakat konuyu iyi irdelemek ve hesaplamaları doğru yapmak önemli...
Enerji Güvenliği konusunda en önemli husus "Kaynak Çeşitlendirme" dir. Biz maalesef bu yüzden büyük bir handikap içindeyiz ki; bunu son Rusya krizi ile korkulu rüyalar görerek kanıtlamış olduk. Şimdi Rusya olaylarını açarak yazıyı uzatmayacağım.. isterseniz Kurulu güce katkı ile başlayalım.
Akkuyu NGS 1200X4= 4800 MW kurulu güce sahip olacak. Bu reaktörler sırayla devreye girecek. Tarihlerde hüküm altına alınmamış durumda. Aklimanda ise 2023 1. 2024 2. 2027 de 3. ve 2028 de 4. reaktörün devreye alınması hedeflenmektedir.
Bunları şundan yazıyorum, NGS ile ülke kurulu gücünün %12-14 aralığında bir kısmı karşılanacak 2023 senesinde deniyor. Hemen basit bir hesap yapalım mı? Türkiye' de kurulu güç şu an 73. 147 MW seviyelerinde. 2023 yılında kurulu gücün toplam 110- 130.000 MW civarında olması hedeflenirken, bu rakamın ortası 120.000 MW' a göre işlem yaptığınızda %12 seviyelerinin 14.400 MW civarı olduğunu görmekteyiz. 2023 te 2 NGS' nin 4 reaktörü de devreye alınsa maksimum kurulu gücünün 9600 MW olacağını öngörürsek, planlamaların ne kadar titizlikle yapıldığı hususunda fikir sahibi olabiliriz.
Bir diğer yandan, Rusya ile ilişkilerimizin bir ilkbahar dönemi yaşadığı sırada imzalanan anlaşma ile Rusya için çok avantajlı bizim için nispeten daha avantajsız bir sözleşme imzalanmış durumda. Rusya Akkuyu NGS' de mutlak hakimiyet sahibi. Kısa ve yoruma müsait sözleşmeye Resmi Gazete üzerinden ulaşabilirsiniz. Sistematiklik ve kuralcılıktan uzak olan Akkuyu NGS sözleşmesine nazaran Akliman NGS sözleşmesi Japon ve Fransız ortaklığının da etkisi olsa gerek, kuralcı ve sistematik tarihlerlerle taahhütler içeren bir anlaşma.
Fakat unutulan bir husus şu; Akkuyu NGS için yaşanacak her süreç, siyam ikizi olan Akliman NGS' yi de vuracaktır. Ülkenin 100 yılını etkileyecek olan bu iki anlaşma bu yüzden çok büyük önem arz ediyor. Bir enerji araştırmacısı olarak iki santrali karşılaştırarak bilgi kirliliğini önlemek adına bu yola bir kilometre taşı daha eklemek bizim vazifemiz.
OECD ve IEA' nın Karbon Emisyonu baskılarını kırmayı da hedefleyen Türkiye' nin bu kolay ve kısa yolu seçtiğini görmekteyiz. Özellikle karşı çıkan ve endişe duyan kesimlere de detaylı açıklamalar yapılmaması ve ÇED raporunun içerdiği açık uçlu sorular kafa karışıklıklarına yol açmaktadır. Türkiye' nin kötü olan Çevre karnesinin de Sinop inceburun ve Mersin Akkuyu gibi doğa harikası yerlerin akıbeti hakkında herkesi kuşkulandırmaktadır.
Türkiye, kurulacak şirketlerin hisse devirleri konusunda akkuyu için hiçbir tasarrrufa sahip değilken, topu tamamen Rusya' ya bırakmış durumdadır. Akliman' da ise daha planlı bir anlaşma metni çizilmiş ve ETKB kendini daha önemli bir oyuncu sıfatına büründürmüştür.
Elektrik Satın alma süresi her bir ünite için 15 Yıldır. 15 yıl boyunca üretilen enerjinin yarısını KDV hariç 12,35 cent/kwh olarak belirlenmiş durumda. Bu ünitelerin tam kapasite çalışması durumunda Rusya' ya ödenecek elektirk faturası 77 Milyar $ olacak. NGS ömrü boyunca her bir ünite için Türk tarafı karın %20 sini alacak.
Akliman NGS için ESA 20 Yıldır. ortalama elektrik bedeli yakıt bedeli dahil 11.80 cent/ kwh olacak. TETAŞ kendisine taahhüt edilen miktarı %100 alacak, fazla elektrikte TETAŞ öncelikli alıcı olacak, proje şirketi elektriği başkasına satamazsa TETAŞ zorunlu alıcı olacak. Türk tarafı bu anlaşmada %20 den daha az bir kar payı alacaktır.
Görünen o ki, Akkuyu tamamen bir deneme olacak, Akliman ise daha sistematik bir ilerleyiş sağlayacak, fakat Akkuyu' da oluşacak her sıkıntı Akliman içinde geçerli olacağından Akkuyu sözleşmesinin ilerleyen dönemde biraz sıkıntılar yaratması muhtemeldir.
