Büyük Selçuklu devleti şam atabeyi ve Böriler hanedanının kurucusu olan Türk komutan. Zahireddin Tuğtekin olarak da zikredilir. Ne zaman doğduğu tam olarak bilinmemektedir. Tarih sahnesine birinci haçlı seferi sırasında çıkmış Şam meliki Dukak, Halep meliki Rıdvan, musul meliki gürboğa ile birlikte haçlılara karşı mücadele etmiştir. 1104'te Dukak'ın ölümü üzerine şam melik olan 2.Tutuşa taht naibi oldu. kısa bir süre sonra 2.Tutuşu tahttan indirerek büyük Selçuklu devletine bağlı şam atabeyliğini kurdu. Haçlı komutanı Raymond Saint Gilles'in kuşatması altındaki Trablusşamı kurtardı ve celile kontu Gervais de Bazioches komutasındaki bir haçlı ordusunu yendi. Baalbek kentini haçlılardan geri aldı. 1111 yılında Lübnan'da önemli bir liman olan sur kudüs kralı baudouin tarafından kuşatmaya alındı. Tuğtekin denizden gelen Fatımiler deniz filosu ve askerleri desteği ile sur şehrine yardıma geldi. Bunun üzerine 10 nisan 1112'de haçlı kudüs krallığı kuşatma ordusu Sur'u ele geçiremeden geri çekilmek zorunda kaldı. Musul atabeyi Mevdud bin altınbaş birlikte haçlılara ait olan celile bölgesine bir askeri sefer düzenlediler. Tuğtekin ve Mevdud müttefik ordusu Ürdün Nehri'ni celile golü güneyinden geçtiler. 1. Baudouin'in komutasında kudüs krallığı ordusu ile el-sannabra muharebesi'ne giriştiler. bu muharebeyi Tuğtekin ve Mevdud'un ordusu kazandı. fakat bu zaferi değerlendiremediler. 1114'de Halep meliki Alparslan el Akraş ve onun taht naibi olan hadım vezir Lulu ile frank haçlılara karşı müttefiklik anlaşması imzaladılar. Anlaşmanın imzalanmasından kısa bir süre sonra Alparslan el Akraş haşhaşiler tarafından öldürüldü ve Halep haçlı tehdidi altına girdi. Artukoğlu ilgazi bey Halep'e gelerek durumu kontrol altına aldı. 1115'de Bağdad'da bulunan büyük Selçuklu devleti sultanı Muhammed Tapar haçlıların doğu akdeniz'den atılması için yeni bir ferman yayınladı ve önemli komutanlarından olan Aksungur bursuki komutasında bir orduyu kudüs krallığı üzerine göndereceğini açıkladı. Şam atabeyi Tuğtekin bu orduya katılmayı kabul etti. Fakat 1116'da Aksungur Bursuki'nin haçlılara saldırılarına katılmadı. Bunun için özürünü sultan Muhammed Tapar'a bildirmek için Tuğtekin şahsen Bağdad'a gitti. 1119'da Halep emiri görevini üzerine Alan ilgazi bey ordusu ile birlikte haçlılar Antakya prensliği'ne bağlı olan Athareb kalesine saldırdı. Bu kaleyi alamadılar daha sonra birleşik haçlı ordusu ile 14 ağustos 1119'da yaptıkları Hab muharebesinde mağlup düştüler. Haziran 1120'de Halep emiri olarak görev yapan ilgazi bey tekrar Antakya prensliği'ne saldırıda bulundu; ama birleşik haçlı ordularına karşı mağlup olup ordusunun çok büyük bir kısmını kaybetti. Halep şehrini bile kaybedilme tehlikesine maruz kaldı. şam atabeyi Tuğtekin sağladığı askeri destek ile ilgazi bey ve Halep emirliği yok olmaktan kurtardı. 1122'de Fatımiler sur şehrini Tuğtekin'e sattılar. Tuğtekin bu liman şehrine büyük bir birlik konuşlandırdı. Fakat 1124 yazında birleşik haçlılar ordusunun saldırısı üzerine bu kaleyi savunamadı ve 7 temmuz 1124'de sur şehri haçlılar eline geçti. Halep atabeyliğini ele geçiren Aksungur bursuki ile beraber Antakya haçlı prensliğine saldırdı. 11 haziran 1125'te yapılan azaz muharebesini kaybetti. Ocak 1126'da kudüs kralı 2. Baudouin şam melikliğine saldırsada Tuğtekin tarafından püskürtüldü. 1126 ortalarında tekrar Antakya haçlı prensliğine saldıran Tuğtekin sonuç elde edemedi. Tuğtekin 1128 yılında şam'da öldü. devletin başına varisi tacülmülk böri geçti. ibnül esir tarafından kaleme alınan el kamil fi el tarih adlı eserde "Tuğtekin'in ölümü ile Frenklere karşı durabilme yeteneği olan son müslüman yönetici de tarihten kaybolmuştur. Frenkler Suriye'nin tamamını ellerine geçirip istila etmeye kudretli idiler ama Tuğtekin'in orada bulunması tanrının Müslümanları koruyup acıdığına bir nişane olmuştu." şeklinde bahsedilir.
