bazı arkadaşların umurunda değildir ama ileride oturacağınız dairelerdeki sıkıntıları dile getirdim. en azından haberdar olmanız adına son özet kısmını okumanız rica olunur.
bu yazıdaki amaç büyük bir sektör olan inşaatta denetimlerin ne kadar kötü olduğundan bahsetmek. şu an manasızca ve inanılmaz derecede çok inşaat yapılıyor. demir kaçırmaya alışan demirci inşaata başlayıp bu sefer müteahit olarak demirden betondan çalıyor.
altta da bu deneti mekanizmasının nasıl çalıştığını içinde bulunduğum zamanlardan gözlemlediğim kadar anlatmaya çalıştım.
depremden sonra inşaatları denetlemek amacı ile kurulmuş, mühendis tarafından kurulabilecek denetim mekanizması.
fazla tanım yapmaya gerek yok işin iç yüzü daha önemli.
en son 6 ay öncesi civarı bir bina için tabi 3b'den bahsediyorum 1000 m2 iş 15 milyar civarı bir paraya denk geliyordu.
genelde iş alabilmek için çünkü istanbul piyasasında fazlası ile yapı denetim firması var fiyatın belli bir kısmı müteahite bırakılır. inşaattan yüzde 10,20,40,60,80 ve iş bitirme olarak hakediş alınır. tabi bunun genelde yüzde 40'lık kısmı müteahite geri olarak verilmek kaydı ile iş alınır. bu da yaklaşık olarak 6 bin lira para demektir.
peki sıkıntı sadece burada mı ? evet bu şekilde yapı denetim sahibi bir sıkıntı çekecek. peki o nasıl aşılıyor ?
bir yapı denetim firması ilk başta statikçi denilen inşaat mühendisi olmak kaydı ile mimar, elektrik mühendisi, makine mühendisi ve jeoloji veya jeofizik mühendisi bulundurmak zorundadır. statik elemanımız binanın statik kısımlarını inceler iken mimarımız proje dışındaki imalata izin vermeyip elektrikçi gerek topraklama gerekse yangın için rölevelerin konmasını kontrol edecektir. zemincimiz proje dahilinde zemin ile bilgileri yerine getirir iken makine mühendisimiz gerek izolasyon gerek ise çatıdaki imalatları kontrol eder.
şimdi işin daha içine inelim. bunlardan önce yapı denetimde belli bir zamanını harcamış deneyimli mühendislerimiz proje mühendisi olarak imzalarını atarlar. ondan sonra denetim elemanları ile inşaat takibi yapılır. tabi bu abilerimiz projeleri kontrol edip imza ve kaşe vururlar. yani ilk başta projeci sonra yapı denetim sonra belediye olmak üzere proje 3 aşamadan geçip inanılmaz bir sıkı denetim geçirir. tabi imo'da imza atar.
bu abilerimizin biri de şantiyelerden sorumlu mühendis olur. proje ve uygulama denetçisi ve uygulama denetçisi olur. bu abilerimiz toplamda 5 kişilik bir ekip olup ortalama 2 000 lira para alırlar. tabi ki bir defa bile işe gelmeyerek. sadece imzaları karşılığında. imzalarını kim atar eder oraları sorun anlatsınlar * .
evet peşinden her inşaat için ki bir yapı denetim firması 400 000 m2'ye kadar iş alabilme imkanına sahipken bir inşaat mühendisi 30 000 m2 bir makine mühendisi 40 000 m2 bir elektrik mühendisi 60 000 m2' iş alabilir. yukarıda belirtmedim kalbur üstü abilerimiz de yanlış hatırlamıyor isem 150 000 civarı m2 iş alabiliyorlar. firma çok iş aldıkça bu abilerden birer tane daha almak zorunda.
evet şantiye takip kısmına gelelim. inşaat mühendisi kardeşimize yardımcı kontrol elemanı olarak tekniker de dahil olabilir o kısmı tam çözemedim ama en dipten başlayıp inşaat bitene kadar kontrolünü yapar. makine ve elektrik mühendisi binanın yüzde 60 hakedişi alındıktan sonra devreye girer yani oraya atanır yapı denetim firması tarafından ( kağıt üstünde * ).
işte şimdi can alıcı nokta geliyor. bu kadar mühendis nasıl çalıştırılıyor. istanbul veya farklı illerimizde mühendis kardeşlerimiz ki böyle demekten utanıyorum diplomalarını 500 lira gibi bir paraya yapı denetim firmalarına kiralarlar. bu mimar da olur elektrik mühendisi de hepsi diyelim.
peki o zaman sistem ne oluyor ? yapı denetim firmasında yaklaşık belki de toplamda 10 tane inşaat mühendisi çalışması gerekir iken 2 tane 3 tane inşaat mühendisi çalışıyor. bir mühendisin maaşı inşaat mühendisleri odasının açıklamasına göre bundan 3 4 sene önce 1890 lira civarı idi. şimdi belediyelerde ve resmi kurumlarda inşaat mühendislerinin maaşı 3400 lira idi yanlış hatırlamıyor isem.
ortalama olarak bir inşaat mühendisi yaklaşık olarak 2500 lira para alması lazım.
hemen matematik yapalım. 2500 * 10 = 25 000 lira para demek.
peki yapı denetim sahibi ne kadar veriyor ? 3 * 2500 = 7500 artık 500 * 7 = 3500 lira gibi bir para ki toplamı 11 000 lira yapıyor.
ortaya şöyle bir sonuç çıkıyor patron 1 aylık olarak 14 bin lira gibi bir kazançta. matematiksel hesap. inşaatın süresi veya aldığı para hesaba katılmadı.
ama şöyle diyelim 1000 m2'lik bir işten 15 000 lira para alabiliyor ise 30 000 m2 işten 450 000 lira para alıyor. yıllık 1 inşaat mühendisine verdiği maaş 30 000 lira buna elektrikçi makineci veya zeminci gibi elemanları ekleyip yıllık mühendislere toplamda 250 000 lira civarı maaş veriyor. o giderdi bu giderdi derken 100 000 lirada oradan koysak yıllık kazancı 100 000 lira gibi bir para.
tabi bunun m2 'Ye göre değişeni binanın cinsine göre değişenleri var. orada alınan fiyat git gide artıyor.
sonuçta firmamızın güzel bir kazancı oluyor. bakın sadece 30 000 m2 işi varsa yıllık 100 000 lira ciro gözüküyor. ne yapıyorlar ?
sadece inşaat mühendisi ile bu işi hallediyorlar. elektrik veya makine o kadar önem arz etmiyor bunlar için.
şöyle söyleyeyim 1 yapı denetim firmasında maksimum 3 inşaat mühendisi çalışıyor ve 400 000 m2'lik işin hepsine yetişmeye çalışıyor.
evet peki sonra ne oluyor ? iş alabilmek için müteahitin bazı eksik imalatlarına göz yumuluyor. para zaten tam alınamıyor sistem git gide çöküyor.
özet olarak : anlatmaya çalıştığım konu şu oluyor. 2004 yılında yapı denetim sistemi kurulduğunda inşaatların daha güvenli takibi yapılıp eksik imalatlar yüzünden depremlerde muazzam kayıpların önüne geçilmeye çalışıldı. ama deprem öncesinde inşaat yapan adamlar aynı işlere devam ettiği için denetim de sistemin bozukluğundan güzel yapılamadığı için şu an yapılan binaların büyük bir kısmı 99 depremi öncesindeki binalar ile aynı diyebiliriz.
