basit olarak kelamın baz alındığı dönemde uçuşa geçip, ruhbanlık ve şeyh dönemi dibe vurmasına bakılarak üzerinde rahatça yorum yapılabilir.
tabii ki spirualist dönemde yapılan başarılı felsefi çalışmalar (kelam kozmolojik argüman gibi) inkar edilemez. ama detaylı bir araştırma yaparsanız bazı dönemlerde islam dünyasındaki fikir adamlarının evrim konusunda bile çığır açacak fikirleri olduğunu görürsünüz.
