kamp mağdurlarına yönelik ciddi bir vaat mi ("sıkı çalışırsanız sizi özgür kılarız!"), yoksa kaba bir şaka mı ("çalışın çalışın. gaza dayanırsanız özgür bile olabilirsiniz.") olduğu belirsiz mesaj. kim bilir, belki de mesajın hedefi tutsaklar değildi; naziler kendi kamp görevlilerine seslenmek istemişti: "burada ciddi bir iş yapıyoruz. o yüzden sıkı çalışalım ve cümle yahudiden, komünistten, bozguncudan özgürleşelim." her neyse, fakat şu bir gerçek ki, çalışmak denen şey, hemen hemen bütün dinlerce kutsandığı gibi (hıristiyanlıktaki yedi büyük günahtan biri tembellik'ti), aynı kutsiyet, modern zamanlarda "daha çok üretim, daha çok kâr" diyen kapitalizm tarafından da atfedildi. ve bir terör ve yıldırma yöntemi olarak her türden otoriter-totaliter düzen tarafından baştâcı edildi...
