mustafa kemal'i, 1.dünya savaşı sonrası kaçan üç paşa(cemal, enver, talat) emanetçi lider olarak önermişlerdir.bunun ermeni tehcirine bulaşmamış oluşu nedenleri içindedir. mustafa kemal ise sırf milli mücadele sekteye uğramasın diye ittihatçıların düzenlediği ittihatçıların doğuda bir devlet kurmayı planladıkları erzurum kongresine katılmış fakat ittihatçı damgası yememek için erzuruma gitmeden erzurum'dan sonra sivasta bir kongre yapılacağını söylemiştir. sivasa katılanlara ittihatçılık ve fırkacılık yapılmayacağına dair yeminler ettirmiştir. yani mustafa kemal'e ittihatçı demek zor.
cemiyet'e gelince 1913 sonrası 1918'e kadar tam anlamıyla tek parti olarak osmanlı devletini yönetmişlerdir.
