çerçeveleme etkisi problemin ya da riskli karar gerektiren bir durumun karar vericiye aktarılırken kullanılan dilin önemini açıklar. birey, kendisine sunulan seçeneklerde sayısal işlem kadar sözcüklere de yoğun önem verir. Daniel Kahneman ve Amos Tversky "Bir asya hastalığı" problemleriyle çerçeveleme etkisi kavramını ortaya koymuşlardır. buna göre iki ayrı gruba benzer ancak içinde sözel farklılıklar olan iki soru sorulmuştur. n örneklem sayısını ifade ederken, parantez içinde yanıtların oranı verilmiştir.
"Problem 1 (N=152=: birleşik devleter'in 600 kişiyi öldürmesi beklenen olağandışı salgın bir asya hastalığına hazırlandığını hayal edin. hastalikla savaş için iki ayrı program önerilmiştir. farz edin ki programların kesin bilimsel sonuçları aşağıdaki gibidir:
Eğer A programı kabul edilirse, 200 insan kurtulacak.(%72)
eğer b programı kabul edilirse, 1/3 olasılıkla 600 insan kurtarılacak ve 2/3 olasılıkla hiç kimse kurtarılmayacak. (%28)
Yanıtlara bakıldığında %72 oranla birinci program tercih edilmiştir. ikinci programı seçenlerin oranı ise %28'dir. beklenen değer yöntemiyle olasılıklar hesaplandığında iki problemin çıktıları her ne kadar eşitse de kararlar 200 insanı yüzde yüz olasılıkla kurtarma, yani riskten kaçma yönünde olmuştur.
--spoiler--
155 kişilik diğer gruba ise aynı soru farklı seçeneklerle sorulmuştur:
"Problem 2 (n=155):
Eğer C programı kabul edilirse 400 insan ölecek. (%22)
Eğer D programı kabul edilirse 1/3 olasılıkla kimse ölmeyecek ve 2/3 olasılıkla 600 kişi ölecek.(%78)
Bu sefer ise seçimler %78'lik bir yüzde ile D programı olurken C programını seçenler grubun %22'si olmuştur. yani birinci problemin aksine ikinci problemde karar riskten kaçınma önünde değil, risk alma yönünde olmuştur.
iki problem de birbirinin aynısıdır. ancak tek değişen, kullanılan kelimeler olmuştur. 600 kişiden 200 kişinin kesinlikle kurtarılması seçeneği ile 600 kişiden 400 kişinin kesinlikle ölmesi seçeneği sayısal anlamda her ne kadar eşit olsa da bireyle kararlarını verirken sözsel olarak yönlendirilebilirler(çerçevelenebilirler). denebilir ki kazanç getirecek seçimlerde kararlar riskten kaçınma yönünde olurken kayıp söz konusu olduğunda kararlar risk almaya yönelik olmaktadır. çerçeveleme, negatif ve pozitif çerçeveleme şeklinde olmaktadır. bu problemlerde birinci problem pozitif, ikinci problem ise negatif çerçevelemeye örnek teşkil eder.
