türkiye cumhuriyeti'nin icra planında kurucusu m. kemal atatürk fikir planında kurucusu ziya gökalp'tir. atatürk bu durumu " vücudumun babası a. rıza efendi, fikirlerimin babası ziya gökalp'tir. dya anlamıştır. 12 mart 1912'de kurulan türk ocağı aslında ziya gökalp'i anlamak için incelenmelidir.
türkçlük ideali ve onun gerçekleşmesi, sistem haline gelmesi onun sayesindedir. türkçülük fikri yarım asır önce birkaç kişinin kafa ve kalbinde düşünceler, duygular ve amaçlar uyandıran, ara sıra dil ve kalemlerinden dökülen belirsiz, çekingen ortaya çıkan düşünceydi. bu düşünce o zamana oldukça ters düşüyordu işte bu yüzden tarafları olanlar onu açıkça yazmaktan çekinmiyorlardı. ve işte ziya gökalp ile düşünceler gerçek sisteme oturmuştu. türkçülüğün esasları başlığı alında sistem oluşturan z. gökalp türkçülüğün babaları olarak ahmet vefik paşa ve süleyman paşa'yı göstermiştir. Rusya'da ise iki türkçü vardı: mırza fethali ahundof ve gaspıralı ismail.
Gökalp atatürk hakkında:"evvelce türkiye'de türk milletinin hiçbir mevkii yoktu. Bugün her hak türk'ündür.bu topraktaki hakimiyet türk hakimiyetidir. Siyasette, kültürde, iktisatta hep türk halkı hakimdir. Bu kadar kat'i ve büyük inkilabı yapan zat, türkçülüğün en büyük adamıdır. Çünkü düşünmek ve söylemek kolaydır. Fakat yapmak ve bilhassa muvafakiyetle neticelendirmek çok güçtür."
Gökalp!e göre türkçülüğün esasları:
türk'ün yalnız bir isanı bir tek kültürü vardır.
Kavim kültürü yükseldikçe siyasette de yükselerek kuvvetli bir devlet vücuda getirir. Kültürü kuvvetli olan milletler medeniyet kuvveli olan milletlere daima galip gelmiştir.
Türkçüler tamamen türk ve müslüman kalmak koşuluyla batı medeniyetine girmek isterler fakat bundan önce milli kültürümüzü arayıp bularak meydana çıkarmamız gerekir. (halk kültürüne değer verip araştıran ilk sosyoloğumuzdur)
iktisatta, siyasete felsefede türkçülük şarttır. tÜrkçülük siyasi bir parti değildir, felsefi bedii bir okuldur.
Miletin tüm fertleri birbirine eşittir. Özel imtiyazlara malik hiçbir fert, aile, sınıf bulunamaz.
Türkler ahlakta birinci millettir. Vatani ahlakı, meslek ahlakı, aile ahlakı, medeni ahlakı beynelminel ahlakı kuvetlendirmeliyiz.
Her türkçü siyaset sahasında haklçı kalacaktır.siyasete mesleğimiz halkçılık, kültürde türkçülük olmalıdır.
ilim beynelmineldir. ilimde türkçülük olmaz, fakat felsefede türkçüyüz. Türklerde yüksek felsefe gelişmemiş olmakla beraber , halk felsefesi yüksektir.
"Kültür millidir medeniyet evrenseldir." Sözü onun tüm düşünce sisteminin kaynağını oluşturmaktadır.
