woody allen'ın yönettiği 1987 yapımı filmdir. seth green, danny aiello, mia farrow ve jeff daniels oyuncu kadrosudur.
bugünün cnbc sitcom dizilerinde alışık olduğumuz carıl carıl aydınlatmasıyla görüntü yönetmeni carlo di palma'nın sıradan bir işi olması bir yana, en iyi kurgu dalında oscar'ı nasıl hak ettiğini hep maerak etmiş olduğum filmdir. Zira kurgucusuna devrimsel nitelikte işler yapmak için çok kısıtlı inisiyatif veren ve sürüden ayrılan çok kurgucunun kurtlara kurban gittiği bir alan olan kurguda bu filmi oscar'a götüren neydi, diğer amerikan komedilerinden farklı ne yapılmıştı kurgu namına bilemedim hiçbir zaman.
senaryodaki diyaloglar hep "damdaki kemancı" müzikalinin kısa ve az komik, çok propagandik, ama herhalükarda dandik yahudi özeleştirel esprilerini çağrıştırır bana. genelde plan sekans çekimlerde, oyuncuların sahnenin bir yanından fırtıp sözüm ona esprili repliği patlatıp sahneden çıkmaları da bu çağrışımı perçinler.
yanlış anlaşılmasın, "damdaki kemancı" müzikalini izlediğimde 10 yaşındaydım ve cüneyt gökçer gibi bir ustanın performansı söz konusuydu. müthiş de etkilenmiştim. ama şimdi anlıyorum ki damdaki kemancı'da da beni asıl etkileyen şey, orkestral kletzmeri canlı dinlemek ve ucuz yahudi propagandasının ne olduğunu bilmediğim yaşlar olmasından kelli espriye sarılmış muskaları yutuyor olmaktı.
işte 80'lerde woody allen'a aynen de üst paragraftaki nedenlerle gülüyorduk. en iyi senaryo dalında ödülü almasında yahudi kimliğinin hiç katkısı olmamıştır, eminim (?!?) bu ödülü hiçbir yere gitmeyen ve bağlanmayan öykü ile mi, yoksa üçüncü parti yan sanayi esprileri ile mi aldı bilemiyorum.
sanırım hatırı sayılır bir yahudi "reklam sorunumuz var beyler" demişti ve woody allen ile spielberg bunu fazla ciddiye almışlardı hollywood'da. film çekmeye yetenek ve imkanı olmayan bazı ağır abiler de lobilerden para akıtmışlardı.
biri savaş pornocusu oldu, diğeri hollywood şarlatanı. ama yüklendikleri misyonu yerine getirmiş olmalılar ki anti-semitizm, koyu katolik bir avuç amerikalı hariç batılıların hatırladığı bir şey değil uzun zamandır. yerini çoktandır islamofobia'ya bırakmış durumda...
