anarşist komünizmin fikir babalarından olan kropotkin; marksist teorideki geçicide olsa devlet temelli komünist yaşamayı reddeder ve devlet var olduğu sürece özgürlüğün tam manasıyla yaşanamayacığını savunur. marksizm bunun tersini savunur. sosyalist yaşamdan komunist yaşamaya geçen halk devletsiz bir yaşamaya hemen alışamayacağı için devletin kısa sürelide olsa varlığının devam etmesini söyler. yani marksizm, insanlar kapitalizmin bencil ve mücadeleci yaşantısından, sosyalizmin yardımlaşmacı havasına girip adapte oldukları vakit komünizmin gelmiş olacağını söyler ve devletin kısa sürelide olsa kalıcılığını savunur. ama anarşist komünistler bunu tersini devletin hiç olmamasını savunur.
