irani bir kavimdir. dil yapıları ve diğer özellikleri hakkında en muhakkik araştırmaları rus ve hollandalı etimologlar yapmış. wikipedia'da bugünkü iran farsçası, kürtçe ve zazaca arasında günlük hayatta kullanılan bazı temel kelime öbekleri arasında mukayese yapan bir tablo var. zazaca'nın farsça'dan etkilenmişliği gayet net olarak görülmekte. kürtçe'ye biraz daha uzak. kürtçe'deki boğaz harfleri ve sert ünsüzlerden çok farsça'daki yayvan telaffuz şekli zazaca'da mevcut. bilmeyen ve kulak aşinalığı olmayan birisi işittiğinin avrupa lisanlarından birisi olduğunu zannedebilir. kürtlerle yakınlığı, türklerle özbek veya kırgızların yakınlığı gibi olabilir. kuzendirler. zazaları irani milletler toplululuğunun bir alt kümesi olarak kabul etmek daha doğrudur diye düşünüyorum. bunun dışında yapılacak tüm yorumlar günlük siyasetin veya emperyal amaçların gölgesinde kalacaktır. zazaların kürt olmadığı veya kürtlerin bir kolu olmadığı gayet sarihtir. bununla birlikte politik meselelerden ötürü kendini kürt olarak tanımlayan zazaların varlığı da bir hakikattir. kendisini kürt olarak görüyorsa kürttür. ancak bu tanımlama ve kimlik beyanı, ilmi olmaktan ziyade politiktir. yani kürdüm diyen bir zaza daha ziyade kendini kürdistani bir ülkünün müntesibi olarak görmektedir. alman milliyetçiliğinin erken dönem babalarından olan chamberlain de anne,babadan bir ingilizdi. zazaların çoğunluğu ise kendisini yaşadıkları türkiye ve iran ulusunun bir parçası olarak görmektedir. bu meyanda özetleyecek olursak,
-zazalar müstakil bir ırk veya ayrı bir ulus değildir. çünkü kürtler gibi uluslaşma ve ayrı bir millet olma yolunu tercih etmemişlerdir. ancak başlı başına bir kavim oldukları, kürt, türk veya pers olmadıkları da gerçektir.
-zazaca gelişmiş bir diyalekt midir yoksa başlı başına bir dil midir? dil özellikleri gösterdiğini söylemek mümkün. ancak dilin gelişmişliği biraz da medeniyet kurmayla alakalı olduğu için, zazalar ferdi anlamda türk,iran ve kürt ulusu içerisinde aktif olarak siyasi ve ticari hayatta yer alsalar da müstakil bir zaza devleti, edebiyatı olmadığından dil güdük kalmış olabilir.
