erik jan zürcher'in "milli mücadele'de ittihatçılık" kitabında iddia ettiği olay. iddiaya göre mustafa kemal istanbul'a geldiğinde ingiliz yetkililerle görüşür, ingiliz mandası fikrini onlara teklif eder ama ingilizler buna yanaşmayınca milli mücadele fikrinde karar kılar. şimdi burada öncelikle az gelişmiş ülke milliyetçiliğinin protipinin türk milli mücadelesi olduğu kesindir. kemalist yazım bunu söyler ve doğrudur -bu tarz "bağımsızlık içinde batılılaşma" meselesinde dünyaya öncü olmuştur. zürcher'e nasıl bağdaşır? o zaman mustafa kemal'in sonu belli olmayan ve gerçekten de güç bir iş yerinde ingiliz güvenli limanını tercih ettiği düşüncesi üzerinde düşünülebilir. neyse buna göre mustafa kemal'in 1927'deki nutku'nde söylediği gibi efendim düşman donanmasını gördüğü an milli mücadele olduğunu anladığını söylemesi tartışmalı hale gelir.
hemen belirteyim milli mücadele, ittihatçılık, türk modernleşmesi gibi konularda zürcher'in hemen hemen tüm kitapları dahil olmak üzere sayısız kaynağı inceledim ve türk siyasi tarihi'nde zürcher kadar titiz çalışanına pek rastlamadım.
